Abstract:
مکتب رئالیسم یکی از بنیادیترین مکاتب هنری است که در اواسط قرن نوزدهم در فرانسه ظهور کرد و به سرعت گسترش یافت. پرهیز از تخیل و الهامهای درونی رمانتیکها و پرداختن به واقعیتهای عالم بیرون از اساسیترین اصول این مکتب بود که شاعران، نویسندگان و هنرمندان را به سوی خویش کشاند. در ایران نیز همگام با حرکتهای مشروطهخواهان، شاعران و نویسندگان به مسائل اجتماعی و انحطاط و عقبماندگی کشور، توجه نشان دادند. عصر مشروطه را باید نقطه عطفی در ورود شعر به حوزه زندگی مردم و مسائل جامعه و متمایل شدن آن به واقعگرایی دانست. از میان شاعران این دوره، ابوالقاسم لاهوتی با گرایش شدید به جریان چپ از منظری سوسیالیستی به اوضاع کشور توجه نشان داد. در این مقاله نگارندگان بر آناند برای نخستین بار به این پرسش پاسخ دهند که عناصر رئالیستی تا چه حد در اشعار لاهوتی بازتاب یافته است؟ و آیا میتوان او را پیرو سبک رئالیسم دانست؟ نویسندگان این پژوهش با استفاده از منابع معتبر رئالیسم، ضمن معرفی این مکتب، اصول آن را معرفی میکنند و اشعار لاهوتی را بر مبنای اصول رئالیسم مورد نقد و بررسی قرار میدهند. این مقاله پیروی لاهوتی از شیوه رئالیسم سوسیالیستی را اثبات میکند.
Machine summary:
"سخن از دانش و آزادی و زحمت میگویتا که فرزند تو با این سخنان آید بار به یقین گر تو چنین مادر خوبی باشیمس اقبال وطن، از تو شود زر عیار (همان: 275 و 274) آرزوی او آزادی زنان ایران است: خواهم میان جامعه آزاد بینمتجز این، به جان تو نبود آرزوی من (همان: 68) در شعر «صنم شرقی» شاعر زنان ایرانی را به شرکت در مبارزات اجتماعی و بر پا کردن «علم شرق» دعوت میکند و آزادی زنها را برای نجات شرق از نابودی، امری ضروری میداند.
در جامعه آرمانی او چراغ علم و دانش راه را بر جاهلان روشن خواهد کرد: روزی که شود ز خاک ایرانیک مرتبه دست ظلم، کوتاه دانش فکند به خلق، پرتونادان ها را نماید آگاه (همان: 648) او خوشبینانه و در آرزوی آیندهای روشن برای وطن اینگونه میسراید: میهن افتاده ما باز پا خواهد گرفتدر صف پیشین آزادی مکان خواهد گرفت صف کشد از هر طرف زیر لوای حزب خویشتوده ما، کیفر از آدم کشان خواهد گرفت (همان: 123) فرا رسیدن عید نوروز دریچههای امید را به سوی شاعر میگشاید و بهار طبیعت او را به فرارسیدن بهار پیروزی امیدوار میکند و چنین میسراید: نوروز شد و طبیعت از نو جوشیدجوشید به رگ خونم و در دل امید امید که زود توده هم گیرد عیدعید ظفر و طلوع دوران جدید (همان: 137) نتیجه بنا بر آنچه در این پژوهش ذکر کردیم، در گرایش لاهوتی به شیوه رئالیسم تریدی وجود ندارد اما رئالیسم او یک رئالیسم تام و کامل نیست بلکه نوعی خاص از رئالیسم است."