Abstract:
فرایند قلب، فرایندی است که در آن توالی واجها به دلایل متفاوتی جابهجا میشود. هدف این مقاله بررسی انگیزه اعمال فرایند قلب است و نشان میدهد که برخلاف آنچه تا بهحال ثابت شده است اصل توالی رسایی در همه موارد انگیزه اعمال فرایند قلب نیست. تحلیل دادهها در چارچوب نظریهی خودواحد و نظریه بهینگی نشان میدهد که اصل جذب و اصل مرز اجباری فرایند قلب را تحریک میکنند و سپس فرایندهای دیگری مانند ادغام مشخصههای همجوار، حذف ،کشش جبرانی و ناهمگونی فعال میشوند تا توالیهای بهینه در گفتار فارسیزبانان ظاهر شوند. نتایج نشان میدهد که در میان همخوانهای [+رسا] مانند روانها، بهخصوص همخوان /r/ و چاکناییهای/h/ و /?/ و همخوانهای [+پیوسته] یعنی سایشیها بیشتر جذب هستهی هجا میشوند و بیشترین نقش را در فعال نمودن اصل مرز اجباری بهعهده دارند. چارچوب تحلیلی مقاله نشان میدهد که رفتار واجی همخوانهای چاکنایی در فرایند قلب رسا بودن این همخوانها را در زبان فارسی تأیید میکند. در این مقاله علاوه بر ادغام، حذف و ناهمگونی به عنوان عملکرد اصل مرز اجباری معرفی شدند.
Machine summary:
"در این جابهجاییها مشخصۀ ]+پیوسته[ در لایۀ خود واحد قرار دارد و سپس جابهجایی واجی اصل مرز اجباری را فعال میکند: جدول 4) جابهجایی همخوان سایشی با همخوان انسدادی منبع قلب استاندارد واژه ردیف منبع قلب استاندارد واژه ردیف (باقری، 1380: 225) [mazɢ] /maɢz/ مغز 5 (بسطامیفر، 1390) [vɑsc] /vɑcs/ واکس 1 (بسطامیفر) [safɢ] /saɢf/ سقف 6 (مشکوهالدینی:1377: 145) [ʔasc] /ʔacs/ عکس 2 (بسطامیفر) [vafɢ] /vaɢf/ وقف 7 (باقری، 1378: 128) [ceft] /cetf/ کتف 3 (بسطامیفر) [loft] /lotf/ لطف 8 (احمدخانی، 1387: 7) [lusc] /lucs/ لوکس 4 شکل (2) بازنمایی آرایش واجی کلمۀ «واکس» /vɑcs/ را به صورت [vɑsc] بر اساس نظریۀ خودواحد نشان میدهد.
الف) بازنمایی زیر ساختی ب) کاربرد اصل انطباق s c ɑ v :لایۀ واج [cont] :لایه خود واحد پیوسته s c ɑ v :لایۀ واج [+cont] [-cont] [+cont] :لایۀ خود واحد پیوسته ج) جابهجایی واجی و کاربرد اصل جذب د)صورت مقلوب s c ɑ v :لایۀ واج [+cont] [-cont] [+cont] :لایۀ خود واحدپیوسته c s ɑ v :لایۀ واج [-cont] [+cont] [+cont] :لایۀ خود واحد پیوسته ه) کاربرد اصل مرز اجباری و ادغام دو مشخصۀ مشابه و) بازنمایی روساختی c s ɑ v :لایۀ واج [+cont] :لایۀ خود واحد پیوسته c] s ɑ [v شکل 2) بازنمایی فرایند قلب در کلمۀ «واکس» /vacs/ در نظریۀ خودواحد در مثال vɑcs جابهجایی دو آوای [c] و [s]نشان میدهد که همخوان پیوسته [s] تمایل دارد که در کنار آوای پیوستۀ دیگر یعنی واکۀ [ɑ]قرار بگیرد."