Abstract:
ابیانه یکی از آبادیهای تاریخی و شگفت ایران است کـه در آن، آثـار متعـددی از دوران مختلف برجای مانده است . ازجمله آثار قابل ملإحظۀ هنری و تاریخی ابیانه ، درهای منازل و آثار تاریخی است که بر آن، نقوش و کتیبه های تاریخی زیبایی نقش شده است . در ابیانـه ، پنج در تاریخی از اماکن مذهبی برجای مانده که سه در متعلق به مسجد پرزله است که یکی از آنها از دورٔە ایلخانی و دو تای دیگر از دورٔە صـفوی اسـت . همچنـین دری از دوران صفوی در حسینیۀ جنب زیارتگاه آبادی، نیز در زیبایی از دورٔە قاجاری در ورودی مسجد جامع قرار دارد که ساختۀ صفرعلی بیدگلی است . همچنین حدود بیست عدد در یک لنگه ای از یادگارهای دورٔە صفوی بر خانه های ابیانه استوار است که از نوادر هنری و معماری منازل ایرانی است . کتیبه های درهای خانه ها که به صورت برجسته کتابت شده است ، مشتمل بر عبارات توحیدی، اشعار فارسی و نام صاحب در و هنرمند و تاریخ ساخت است . محتوای اشعار فارسی و عبارات عربی، بیشتر نیـایش و طلب گشایش و برکت و تأکید بر شعار توحید و استعانت از خداوند اسـت . اسـماء خـدا به ویژه الله ، و بعد از آن، نام علی(ع ) بازتاب گستردهای دارد که نشاندهندٔە تأثیرات مذهبی و فرهنگی دوران صفوی است . این کتیبه ها در قاببندیهایی از طرحها و نقوش اسلیمی در نیمۀ بالإیی و طرح شمسه ای زیبا در میانۀ در کتابت شده است . درهای منازل بخش مهمی از هویت تاریخی، فرهنگی و هنری ابیانه و عنصری مهم و هویت آفرین در بافت کالبدی ایـن آبادی بیمثال است .
Machine summary:
"» (ادامۀ نام ریختگی دارد و قابل خواندن نیست )، در ردیف دوم ، نام مالک خانه : «صاحبه و مالکه شهیدالدین ٩ ابن عمادالدین ابیانه عمل استاد علیشاه نجار ابیانه » و در ردیف سوم نیز بیت شـعری بـه فارسی آمده است : دری که خالق جبـار بـر تـو بگشـاید کس دگر نتوانـد در از تـو در بسـتن این در شباهت اساسی با در منزل مصطفایی ها دارد، به جز اینکه مقدار طرح ها و کتیبه های آن بیشتر است .
در تاریخ سنه خمس و ثلاثین و الف من الهجره النبویه » (١٠٣٥) همچنین در قسمت بیرونی دو ساق این مثلث ، دعای معمول درهـا نوشـته شـده است : گشاده باد به دولت همیشه این درگاه بـــه حـــق اشـــهد ان لا الـــه الا الله در جانبین ک ی ه ها نیز در دو قابی مربع شکل ، چهار بار نام علی(ع ) به صورت قفل علی نوشته شده است .
با این اوصاف در ابتدای این کتیبه ، دعای معمول درهای ابیانـه بـه چشـم میخورد: گشاده باد به دولت همیشه این درگاه بـــه حـــق اشـــهد ان لا الـــه الا الله پس از آن و در سطر انتهایی تاریخ ساخت این گونه آمده است : «در تاریخ شهر ذی الحجه سنه ثلاث و سبعین و تسعمائه ٩٧٣» همچنـین نـام «صـاحبان ایـن در علـی و اسمعیل » و احتمالا نام سازنده «اصفهانی» قابل تشخیص است .
» (نگارة ١٧) نگارٔە ١٧: در علی شبگرد (١١٨١ ق) دری فاقد طرح که در قسمت بالای آن ، در قابی مثلث شکل ، عبـارت «هـو العلـی» و دعای مخصوص درهای ابیانه و نام صاحب خانه نوشته شده است : گشاده باد به دولت همیشه ایـن درگـاه بـــه حـــق اشـــهد ان لا الـــه الا الله همچنین «صاحبه خواجه رشید ابن خواجه مظفر فی تاریخ ..."