Abstract:
با بررسی واژه «دعا» در قرآن و روایات، روشن میشود که دعا در اصطلاح دینی مفاهیمی غیر از معنای لغوی آن دارد. لذا هر دعایی عبادت نیست، و بین عبادت و دعا، رابطه عموم و خصوص مطلق بر قرار است. از اینرو، ادعای وهابیت که دعا را به معنای عبادت گرفتهاند، و درخواست از غیرخدا را عبادت و شرک تلقی کردهاند، و برای اثبات نظرشان به مغالطههایی چنگ زدهاند، صحیح نیست. در این مقاله به تبیین صحیح دعا و عبادت، و نقد نظر وهابیت پرداخته میشود.
Machine summary:
روشنترین گواه بر اینکه دعوت و خواندن آنها با اعتقاد به الوهیت و ربوبیت بوده است آیات قرآن است، از جمله: (فما أغنت عنهم آلهتهم التی یدعون من دون الله من شیء(، 2 و آیه: (ولا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة(، 3 و آیه (والذین تدعون من دونه ما یملکون من قطمیر(، 4 و آیه (فلا یملکون کشف الضر عنکم و لا تحویلا(، 5 و آیاتی مثل این آیات که دلالت دارد بر اینکه مشرکانی که خداوند آنها را از دعای غیر نهی کرده است، و عمل آنها را شرک شمرده، معتقد به الوهیت و ربوبیت و استقلال تصرف در اموری مانند شفاعت وکشف ضر و ...
درمییابیم که آن دعایی که در آیه اول نهی شده، دعا با اعتقاد به الوهیت «اله آخر» است؛ و همچنین، در سوره یس، بیان میدارد که مشرکان معتقد بودند حتی اگر خدای متعال چیزی را اراده کند و بتها چیز دیگری را، اراده بتها بر اراده خدای رحمان مقدم است: (أ أتخذ من دونه آلهة إن یردن الرحمن بضر لا تغن عنی شفاعتهم شیئا و لا ینقذون(، 1 که در سوره یس در مقابل مشرکان، و در رد عقیده آنها میفرماید: «اگر خدای رحمان اراده ضرری بکند، شفاعت بتها کارساز نیست و نمیتوانند مرا نجات دهند».
(، 2 و آیه (فاستغاثه الذی من شیعته علی الذی من عدوه فوکزه موسی(؛ 3 در این آیات، داعی و مدعو هیچکدام مشرک نشدند، چون درخواست و طلب، اگر از غیرخدا، با اعتقاد به ربوبیت و الوهیت باشد، داخل در دعای به معنای عبادت میشود و شرک است؛ چنانکه مثالهایش گذشت.