واکاوی اندیشه دم غنیمت شمری خیامی در شعر علی محمود طه مصری Journal Article

Writer: میرزایی، فرامرز ؛ پروینی، خلیل ؛ رحمتی، ابوالفضل ؛

کاوش نامه ادبیات تطبیقی بهار 1394 - شماره 17 Ranking Science-Research (Ministry of Science/ISC (‎26 page(s) - From 151 to 176 )

Keywords: دم غنیمت شمری خوش باشی اپیکوری خیّام علی محمود طه

Abstract:

دم غنیمت شمری؛ به معنای پاسداشت لحظه‌ها، فراموشی تلخی‌های گذشته وکنارنهادن نگرانی‌های آینده، پدیده‌ای است معنایی در شعر خیّام که از نگرشی ژرف به جهان سربسته و پر رمز و راز شکل می‌گیرد و پرسش‌های وجودگرایانه از ویژگی‌های بارز آن به ‌شمار می‌رود. این مفهوم در شعر شاعران معاصر عرب، انعکاسی گسترده دارد، با این تفاوت که گاهی آن را با خوش‌باشی و لذّت‌طلبی اپیکوری اشتباه گرفته و در حد یک کامجوی حسّی کاهش داده‌اند. علی محمود طه، شاعر مصری از آن دسته شاعرانی است که اصل اندیشة دم غنیمت شمری را از خیّام گرفته است، اما آن را در قالب مفاهیم حسّی بیان می‌کند. این پژوهش می‌کوشد تا نشان دهد؛ چگونه علی محمود طه با این اندیشة خیّامی آشنا شده و چه برداشت‌های انحرافی از آن در شعرش روی داده است؟ نگارندگان با چشم اندازی تطبیقی و روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکردی انتقادی به پرسش‌های فوق پاسخ داده‌اند. یافته‌های پژوهش، نشان می‌دهد که علی محمود طه مستقیما با منبع فارسی اندیشة خیّامی آشنا نبوده، بلکه با برداشتی الهام‌گونه از ترجمه‌های انگلیسی و عربی رباعیّات خیّام، رویکردی مادی گرایانه ولذّت طلبانه به این اندیشه دارد.

Machine summary:

پرسش تحقیق 1- این شاعر مصری از چه طریقی با این اندیشه آشنا شده است؟ 2- چه همسانی‌هایی با اندیشة دم غنیمت شمری خیامی دارد و چه انحراف‌هایی در آن روی داده است؟ مفروض است که علی محمود طه مصری به طور الهامی با این شاعر بزرگ ایرانی و اندیشة او آشنا شده بود و به نظر می‌رسد این آشنایی از طریق ترجمة انگلیسی و عربی رباعیات بوده است. دربارة خیام و ادب معاصر عرب در حوزة ادبیات تطبیقی، تنها چند کار پژوهشی وجود دارد که می‌توان به دو کتاب یوسف بکار (1982) با عنوان تأثر جماعة الدیوان برباعیات الخیام والترجمات العربیة لرباعیات الخیام اشاره کرد که نویسنده در اولی به تأثیرپذیری شاعران جماعت دیوان از خیام و اندیشه‌های او از طریق ترجمة انگلیسی فیتزجرالد اشاره کرده و در دومی به نقد و بررسی ترجمه‌های عربی منظوم و منثور رباعیات خیام در جهان عرب پرداخته است (همان: 1988). مقالة دیگری با نام «گرامی داشت دم (اغتنام فرصت) در اندیشة خیام با نگاه تطبیقی به مولوی» از باقری‌زاد و کزازی (1392: 11-26) که نویسندگان مضمون دم غنیمت شمری، چگونگی و کارکرد آن را در شعر دو شاعر بررسی نموده‌اند؛ اما تاکنون پژوهش مستقلی در حوزة واکاوی دم غنیمت شمری خیامی در شعر علی محمود طه مصری صورت نگرفته است. (یکانی، 1342: 150) دعوت به شراب در شعر او بیشتر برای فراموشی غم و اندوه است و در این باره می‌گوید: این قافلة عمر عجب می‌گذردساقی غم فردای حریفان چه خوری نرمک نرمک باده خور و چنگ نوازپیش آر پیاله را که شب می‌گذرد (خیام، 1384: 124؛ هدایت، 1356: 91) ملاحظه می‌شود، این رباعی به احادیثی از امام علی (ع) اشاره دارد که می‌فرماید: «بادر الفرصة قبل أن تکون غصة».

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: