Abstract:
در مطالعه و بررسی پژوهشهای انجام شده در زمینة متون کلاسیک فارسی این مشکل به چشم میخورد که تعداد قابل توجهی از پژوهشهای انجام شده، فاقد نوآوری هستند و صرفا به تکرار پژوهشهای پیشین بسنده کردهاند. ریشة این مشکل را نه در متون کلاسیک فارسی، بلکه در کاربست تکراری رویکردهای قدیمی بر این متون باید جست. برای رفع این مشکل میتوان از رویکردهای تازهتر نقد ادبی مانند «تاریخـگرایی نو» استفاده کرد. از آنجا که تاریخگرایی نو از یک سو، مرز میان متون ادبی و غیرادبی و از سوی دیگر، مرز میان تاریخ و ادبیات را از بین میبرد، بهرهمندی از این رویکرد در پژوهشهای متون کلاسیک فارسی نه تنها به خوانش متفاوت آثار ادبی، بلکه به خوانش متفاوت آثار تاریخنگارانه مانند تاریخ بیهقی و نیز آثار علمی و غیرادبی خواهد انجامید. از دیگر مزایای استفاده از این رویکرد تازه میتوان به گسترش دامنة پژوهشی متون کلاسیک فارسی و تنوع خوانشها اشاره کرد.
Machine summary:
"در کاربست تاریخگرایی نو در متون کلاسیک فارسی باید به این نکته نیز عنایت داشت؛ به عنوان نمونه جریان گفتمان ملیگرایی موجود در شاهنامه را میتوان در دیگر آثار و فراوردههای ادبی و هنری معاصر آن و در دیگر دورههای تاریخی پیش وپس از آن مورد بررسی قرار داد.
2ـ متن مورد بررسی دربارة زندگی گروههای نادیده گرفته شده، گروههای به حاشیه رانده شده، به رسمیت شناخته نشده و سرکوب شده مانند اقلیتها، کارگران، طبقات پایین اجتماع، زنان و کودکان چه تصویری ارائه میدهد؟ آیا برداشتهای زمان خود را تقویت میکند یا آن را، هرچند ضمنی، به چالش میکشد؟ 3ـ آزادی چه فرد یا گروهی، به طور مشخص یا ضمنی، در اثر محدود شده است؟ 4ـ متن مورد بررسی در فرایند چرخش قدرت و هویتسازی (فردی و اجتماعی) چه نقشی بازی میکند؟ 5ـ چگونه متون ادبی و غیرادبی بر یکدیگر تأثیر گذاشتند؟ تا چه میزانی همپوشانی داشتند؟ و چگونه با یکدیگر رقابت کردند؟ 6ـ چه رویدادهای فرهنگی همزمان با آفرینش اثر واقع شده بود؟ چگونه آن رویدادها به اثر مورد بررسی مربوط است؟ 7ـ نسبت و ارتباط متن مورد بررسی با دیگر متون تاریخی و فرهنگی معاصر، پیش و پس از خود چیست؟ این اثر چگونه به فهم بهتر تجربة انسانی در زمان آفرینش اثر کمک میکند؟ 8ـ کدام اطلاعات زندگینامهای نویسنده به اثر مربوط میشود؟ چگونه؟ 9ـ در طول زمانهای مختلف چه نکاتی در اثر برای خوانندگان اثر جالب بوده است؟ آیا این نکات در مکانهای متفاوت یا با گذشت زمان برای خوانندگان مختلف متفاوت بوده است؟ چه تفاوتهایی؟ به چه دلایلی؟ 10ـ تفاسیر اثر در زمان آفرینش آن و در دیگر دورههای تاریخی به چه شکل بوده است؟ آیا این تفاسیر دستخوش تغییر شده است؟ چه تغییری؟ در چه زمانی؟ از سوی چه کسانی؟ به چه دلیلی؟ 11ـ آیا ارزشهای منتقد و ارزشهای ضمنی اثر متفاوت از یکدیگرند؟ چه تفاوتهایی؟ آیا این تفاوتها تأثیری بر تفسیر منتقد از اثر دارد؟ چه تأثیری؟ [در این پرسش، «منتقد» میتواند به خود خواننده یا پژوهشگری که امروز درحال بررسی اثر است، یا منتقدانی که در طول تاریخ دربارة آن اثر بحث کردهاند و اثری از آنها در این باره بر جای مانده است، اشاره کند]."