Abstract:
این پژوهش به نقد و بررسی تصحیح تاریخ نگارستان احمد غفّاری به کوشش مرتضی مدرّس گیلانی پرداخته است. برای این منظور، مطالب و عبارات کتاب مذکور ابتدا با چاپ سنگی تاریخ نگارستان (طبع 1275 ق)- که ماخذ مدرّس گیلانی بوده است- و همچنین نسخه نفیس 583 اثر مقایسه گردیده است و سپس موارد مذکور در آثار تاریخی- ادبی دیگر، مانند تاریخ طبری، مروج الذّهب، جامعالتّواریخ رشیدی، روضة الصّفا و تاریخ گزیده مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه این بررسی نشان میدهد که تصحیح مدرّس گیلانی، اشتباهات فراوانی دارد که بخشی از آن ناشی از اشکالات چاپ سنگی 1275 و بخشی نتیجه تغییراتی است که مصحّح به نظر خود در نسخه اعمال کرده است. در این مقاله با استناد به منابع مورد استفاده به ذکر برخی از اشکالات این تصحیح میپردازیم.
Machine summary:
برای این منظور، مطالب و عبارات کتاب مذکور ابتدا با چاپ سنگی تاریخ نگارستان (طبع 1275 ق)- که مأخذ مدرس گیلانی بوده است- و همچنین نسخۀ نفیس 583 اثر مقایسه گردیده است و سپس موارد مذکور در آثار تاریخی- ادبی دیگر، مانند تاریخ طبری، مروج الذهب، جامعالتواریخ رشیدی، روضة الصفا و تاریخ گزیده مورد بررسی قرار گرفته است.
برای بررسی این موضوع، تصحیح مذکور با چاپ سنگی 1275 تاریخ نگارستان که مأخذ مصحح بوده و همچنین تعدادی از دیگر آثار تاریخی معتبر که از مآخذ احمد غفاری بوده است، به اضافة نسخة 583 کاخ گلستان 1 به عنوان نسخه ای نفیس و کم نظیر از تاریخ نگارستان، مقایسه گردیده است.
با توجه به موارد فوق، ابتدا این سؤال مطرح می شود که چاپ سنگی 1275 چه اندازه صحیح و قابل اعتماد است؟ و دیگر آنکه آیا می توان کلمات و عبارات متنی قدیم را بی آنکه به ارزش ادبی آن خدشه ای وارد شود، تغییر داد؟ بررسی نسخ خطی تاریخ نگارستان و مقایسة آن با تصحیح مدرس گیلانی تفاوتهایی را نشان میدهد که جستجوی این موارد در سایر کتب تاریخی مورد استفادة غفاری، اشتباهات این تصحیح را روشن می سازد.
در زیر برای اثبات این مطلب ابتدا به صفحاتی از کتاب تاریخ نگارستان تصحیح مدرس گیلانی که در بردارندة چنین مواردی است، اشاره می شود و سپس موارد یاد شده با نسخة خطی 583 کاخ گلستان از این اثر و همچنین تعدادی از دیگر کتب تاریخی که غالبا از مآخذ احمد غفاری بوده است، مقایسه میگردد.