Abstract:
ازجمله راه های اعتبارسنجی کتب حدیثی، بررسی منابع آن هاست. شیخ صدوق و شیخ طوسی منابع کتب خویش را ذکر کرده اند؛ اما کلینی چنین تصریحی ندارد و در اسناد کتاب الکافی هم، الفاظی که دلالت بر انتقال این مجموعه به صورت کتابت باشد، وجود ندارد. این امر، شبهه ای ایجاد می کند که احادیث کافی، مجموعه منقولات شفاهی بوده و تکیه بر منابع مکتوب ندارد و به آفات نقل شفاهی مبتلاست. از این رو بررسی منابع این کتاب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این نوشتار با بررسی نویی که درباره اسناد پرتکرار انجام داده، در پی اثبات استفاده کلینی از منابع مکتوب است و پس از معرفی انواع تکرار سند، آثار آن و نمونه هایی از اسناد پرتکرار، به چگونگی این دلالت می پردازد. از این رهگذر، اتصال کتاب الکافی با نگاشته های اصحاب ائمه علیهم السّلام اثبات شده و بخشی از منابع این کتاب مشخص می شود.
One of the validation ways of the Hadith books is to study their resources. Sheik Saduq and Sheik Tusi had mentioned their books'' resources، since Sheik Kulayni had not specified and among Al-Kafi''s documents also there are no words which refer to the written quotation of these documents. This makes an uncertainty that Al-Kafi''s hadiths، are group of the oral quotations، and they have no reliance on the written resources، so they have affected by the oral quotation''s damages. Therefore، studying of the resources of Al-Kafi has special importance. This article- by the new study which has done about the frequent documents- wants to prove that Sheik Kulayni had utilized the written resources، and after introducing of the different types of the document repetition، its effects and the examples of the frequent documents، proceeds to show this implication. Through this means، the connection between Al-kafi and the writings of the companions of Imams (p.b.o.t)، has been proved and some of the resources of this book has been specified.
Machine summary:
گفتنی است هدف این نوشتار از بررسی اسناد پرتکرار، اثبات استفادۀ کلینی از منبع مکتوب و کتابهای اصحاب ائمه( در تألیف الکافی است؛ اما اینکه احادیث وارده از چه کتابی گرفته شدهاند و منابع اصلی و واسطه کداماند، از عهدۀ بحث خارج است.
الف) تکرار در سند از نظر دانش درایه نخست لازم است فرق بین اسناد پرتکرار و راویان پرتکرار بیان شود: «اسناد پرتکرار» به اسنادی گفته میشود که مجموعه راویان سند، تکرار درخور توجهی داشته باشند و از این طریق مشخص، احادیث فراوانی در جوامع حدیثی ثبت شده باشد که به این اسناد، «اسناد مشهور» نیز میگویند.
تکرار تمام سند گاه اسناد این کتاب به صورت مستقل و با راویانی مشخص تکرار شده است؛ مانند طریق پرتکرار «علی بن ابراهیم عن ابیه عن النوفلی عن السکونی عن ابی عبدالله(» که در الکافی بیش از 450 بار تکرار شده است.
. با توجه به اینکه کلینی در طبقۀ نهم واقع شده و سهل بن زیاد در طبقۀ هفتم، نقل بدون واسطه از سهل، امکانپذیر نیست؛ از اینرو این سند عطف به سند پیشین است و دو تن از اساتید کلینی (محمد بن حسن و علی بن محمد) واسطۀ نقل این روایت برای الکافی، ج1، ص36، ح4.
چگونگی دلالت اسناد پرتکرار بر وجود کتاب را میتوان اینگونه بیان داشت: آنگاه که یک یا چند سند، تکرار درخور توجهی داشته باشد و کتب فهرست، یک یا چند فرد از این سلسله سند پرتکرار را دارای کتاب معرفی میکند، قرینهای بر وجود کتاب آنها در نزد صاحبان جوامع است؛ بهویژه وقتی روایات نقل شده با موضوع کتاب آنان تطابق داشته باشد یا سند روایات با سند و طریق وصول کتاب به دست فهرستنگار یکی باشد.