Abstract:
صباحی بیدگلی از پیشآهنگان و شاعران پرآوازۀ سبک دورۀ بازگشت ادبی است و در میان شاعران این سبک، رتبتی ممتاز دارد. او در سرودن انواع شعر (غزل، قصیده، ترکیببند، مثنوی و...) طبع خود را آزموده و در هر صنف سخن، بهخوبی از عهدۀ ادای آن برآمده است. صباحی در غزلیات شیرین و لطیف خود، به سخن سعدی و حافظ توجه دارد و در قصیده، کار قصیدهسرایان بزرگ قرن پنجم و ششم سرمشق اوست. او توانسته است با بهکارگیری انواع آرایهها و فنون و شگردهای ادبی و هنری، سخن خویش را زیباتر، دلکشتر وجاندارتر سازد و در مواردی، تحسین مخاطبان و شاعران همعصر خویش و پژوهشگران شعر پس از خود را برانگیزد. نگارندگان در این پژوهش سعی کردهاند با استخراج، تبیین و تحلیل پارهای از زیباییهای ادبی و هنری اشعار او، ضمن نشان دادن توانایی و تسلط شاعر و آگاهی او از انواع آرایههای ادبی، ارزش ادبی و معنوی اشعار او را به فراخور مقاله نشان دهند. در میان آرایههای بیانی، انواع تشبیه و در بدیع لفظی، انواع جناس و همچنین در بدیع معنوی، انواع تلمیحات بیشترین کاربرد را دارند. ساخت ترکیبات بدیع و زیبا و استفادۀ هنری از آن، از ویژگیهای دیگر شعر اوست که در این مقاله، در حد ممکن بدان پرداخته شده است. بهطور کلی، میتوان گفت آرایههای بهکاررفته در شعر صباحی، بیشتر همان آرایههای متداول و شناختهشدۀ سبک خراسانی است؛ حتی پارهای از آرایههایی که در سبک عراقی یا هندی همچون پارادوکس، تمثیل، حسآمیزی، ایجاز، لف و نشرهای گوناگون رواج دارد، چندان در شعر صباحی جلوهای ندارد. صباحی بیدگلی از پیش آهنگان و شاعران پرآوازة سبک دورة بازگشت ادبی است و در میـان شاعران این سبک، رتبتی ممتاز دارد. او در سرودن انواع شعر (غـزل، قصـیده، ترکیـب بنـد، مثنوی و...) طبع خود را آزموده و در هر صنف سخن ، ب خوبی از عهدة ادای آن برآمده است . صباحی در غزلیات شیرین و لطیف خود، به سخن سعدی و حافظ توجه دارد و در قصـیده، کار قصیدهسرایان بزرگ قرن پنجم و ششم سرمشق اوست . او توانسته است بـا بـه کـارگیری انواع آرایه ها و فنون و شگردهای ادبی و هنری، سخن خویش را زیباتر، دلکش تر وجانـدارتر سازد و در مواردی، تحسین مخاطبان و شاعران هم عصر خویش و پژوهشگران شـعر پـس از خود را برانگیزد. نگارندگان در این پژوهش سعی کردهاند با استخراج، تبیین و تحلیل پارهای از زیبایی های ادبی و هنری اشعار او، ضمن نشان دادن توانایی و تسلط شاعر و آگـاهی او از انواع آرایه های ادبی ، ارزش ادبی و معنوی اشعار او را به فراخور مقاله نشان دهند. •• در میان آرایه های بیانی ، انواع تشبیه و در بدیع لفظی ، انواع جنـاس و همچنـین در بـدیع معنوی، انواع تلمیحات بیشترین کاربرد را دارند. ساخت ترکیبـات بـدیع و زیبـا و اسـتفادة هنری از آن، از ویژگی های دیگر شعر اوست که در این مقاله ، در حد ممکن بـدان پرداختـه شده است . به طور کلی ، می توان گفت آرایه های به کاررفته در شـعر صـباحی ، بیشـتر همـان آرایه های متداول و شناخته شدة سبک خراسانی است ؛ حتی پارهای از آرایه هایی که در سبک عراقی یا هندی همچون پارادوکس ، تمثیل ، حس آمیزی، ایجاز، لف و نشرهای گوناگون رواج دارد، چندان در شعر صباحی جلوهای ندارد.
Machine summary:
"بـا وجـود ایـن ، تشبیه دو چیز ظاهرا نامتجانس و یافتن پیوندی کـه بتوانـد آنهـا را بـه گونـه ای بـه یکدیگر متشابه سازد، نشان خلاقیت هنری و قدرت تخیل شاعر است ؛ برای نمونـه ، وقتی صباحی می خواهد از عدالت ممدوح خویش سخن به میان آورد، جهان را بـه بقعه ای و سرزمینی تشبیه می کند که ممدوح، عدالت خویش را به پاسبانی و محافظت می گمارد: گیتی چو بقعه ای و بر آن عـدل او حصـار مردم چو گله ای و بـر آن حفـظ او شـبان (دیوان، ص١٢٠) یا سپاه غم را در سـینة تنـگ خـویش ، بـه هجـوم لشـکریان سـلطان بـه سـرای روستاییان تشبیه می کند: سپه غمت نگنجد به درون تنـگ سـینه چو هجوم خیل سلطان، به سرای روستایی (همان، ص٤٢) نمونه های دیگر: گلشن هستی ازو چون جسم از جان بود خوش محفل ایجاد ازو چون دل ز عشرت بود شاد (همان، ص٢٣٩) نغمة خلق کریمش چون شمیم یوسفی هست سوی محفل او خضر راه دوسـتان (همان، ص٢٧٩) ـ اضافة تشبیهی به کار بردن تشبیهات بلیغ ، آن هم به صورت اضافی ، از شیوههـای متـداول و مرسـوم شاعران و سخنوران ماست ؛ اما گاه شاعر با ساخت ترکیبـات تشـبیهی جدیـد، هنـر خویش را بر رخ مدعیان می کشد."