Abstract:
در موردی که برای اثبات ادعا دلیل کافی ارائه نمی شود و دادرس مایوس از کشف واقع است برای فصل خصومت از اصولی استفاده می کند که پایه و بنیاد آنها اعتماد بر حکم غالب است.این اصول را به دلیل کاربرد آن در دعاوی اصل عملی و به دلیل مهارتی که حقوقدانان در تمهید و اجرای آنها به کار می برند اصول فقاهتی می نامند طبیعی است حکمی که در نتیجه احتمال غالب به دست می آیدحکم ظاهری است و توان مقابله با دلیل کاشف از واقع را ندارد و به همین جهت شهرت یافته است که اصل عملی در صورتی که دلیل است که دلیل دیگری در دسترس نباشد. یکی از اصول مهم که ملازمه با حمایت از آزادی و حیثیت اشخاص دارد اصل برائت است که مفهوم آن را می توان چنین خلاصه کرد که هر جا در وجود دین یا تکلیفی تردید شود اصل برائت است خواه ضمانت اجرایی که شخص را تهدید می کند مجازات کیفری باشد یا الزام حقوقی.
نویسنده : دکتر ناصر کاتوزیان ـ
Machine summary:
"1ولی،تمهید اصولی که به طور نوعی راه وصول به حق و وسیلۀ رفع دودلی وسرگردانی دادرس شود،منطقی و متداول است و کم و بیش مورد استفاده قرار می‌گیرد؛چنان کهامروز اصل برائت،هم در دعاوی حقوقی و هم در تعقیب‌های کیفری،چهرۀ جهانی یافته و درزمرۀ اصول تضمین‌کنندۀ حقوق بشر درآمده است:همه پاک و مبرا از گناهند،مگر اینکه خلافآن در مواردی خاص احراز شود؛و کسی که مطالبۀ حقی را می‌کند،باید برای اثبات اشتغال ذمۀطرف خود دلیل بدهد،وگر نه محکوم می‌شود.
ص234-دلیل فقاهتی در برابر دلیل اجتهادی در اصطلاح وحید بهبهانی:شیخ مرتضی انصاری،فوائد الاصول،مقصد دوم در شک) شک در حکم و شک در موضوع سرگردانی قاضی گاه به دلیل شک در مفاد حکم است؛چنان که نمی‌داند آیا خسارت معنویدر تصادم رانندگی نیز قابل مطالبه است؟یا عدم النفع نیز در زمرۀ خسارت‌ها می‌آید و سببضمان است یا مسئولیت به تلف مال اختصاص دارد؟این شک در واقع به تفسیر قانون و شیوۀ(1)-میرزا حسین نائینی در جلد سوم فوائد الاصول(ص 120)به نقل از وحید بهبهانی می‌نویسد:«ما ادعاهالوحید البهبهانی(قدس سره)من ان حرمة العمل بما لا یعلم من البدیهیات عند العوام فضلا عن الخواص»و اینجمله را دلیل بر وجود اجتماع در این زمینه می‌داند و دلیل عقل و سنت و کتاب را نیز ضمیمه آتن می‌کند.
این پرسش منطقی نیز در همین بخش مطرح می‌شود که سوگندبرای رفع تردید است،ولی در دعوایی که دلیل کافی ندارد و به همین جهت اعمال اصل برائتمی‌شود،چرا باید خوانده ناگزیر به سوگند خوردن شود تا حکم برائت صادر شود؟وانگهی،اگراو از سوگند خوردن امتناع کند،آیا دادگاه می‌تواند در دعوای بی‌دلیل حکم به سود خواهان صادرکند؟پس باید پذیرفت که احتیاط قانون‌گذار در این زمینه خلاف اصول دادرسی است."
(
, 
, 
)
