Abstract:
نوع نگاه جمهوری اسلامی ایران به مسائل بین المللی و ایستادگی در مقابل نظام سلطه همواره باعث بروز تهدیدهای بالقوه امنیتی در حوزه های مختلف شده است . کانون توجه این تهدیدها در سال های اخیر بر بخش های اقتصادی ، به خصوص سیستم مالی و بانکی متمرکز بوده است . توجه نشدن بجا و بهنگام به این تهدیدهای بالقوه باعث شده است سیستم بانکی کشور و مراودات مالی در سطح بین الملل به پاشنه آشیل اقتصاد کشور در شرایط رویارویی با نظام سلطه تبدیل شود. بیشترین اثرگذاری تحریم های بین المللی علیه جمهوری اسلامی نیز در این بخش نمایان شده است . در نتیجه ، داشتن الگویی برای مدیریت این ریسک ها ضروری به نظر می رسد. دستیابی به الگویی کارا پیش از هر چیز نیازمند شناسایی ریسک های به وجودآمده و تعیین سطح اهمیت آنهاست . در این پژوهش در گام اول با استفاده از روش دلفی ، ریسک هایی که در نتیجه تحریم های بین المللی متوجه سیستم بانکی جمهوری اسلامی شده است ، شناسایی و با استفاده از آزمون فریدمن سطح اهمیت آنها نسبت به یکدیگر بررسی و اولویت بندی می شود. در گام بعد با استفاده از دیدگاه خبرگان امر و انجام مصاحبه و تحلیل محتوای آن ، راهکارهای بیان شده برای مدیریت ریسک های شناسایی شده در قالب مدلی مفهومی ارائه می شود. در نهایت الگوی پیشنهادی با روش دلفی اعتبارسنجی و مدل نهایی برمبنای دیدگاه خبرگان بیان می شود.
Machine summary:
جدول زیر عوامل چهل گانه شناسایی شده به عنوان ریسک های سیستم بانکی را که از پرسشنامه های فرایند دلفی استخراج شده است ، نشان می دهد: جدول ٢ـ عوامل شناسایی شده به عنوان ریسک های سیستم بانکی از نظر خبرگان ردیف شرح ریسک بیان شده ١ ریسک دریافت و انتقال وجوه حاصل از صادرات و به طور خاص فروش نفت ٢ ریسک واردات کالا و خدمات به ویژه کالاهای اساسی به کشور به دلیل صعوبت در پرداخت وجوه مربوط ٣ ریسک تنظیم تعهدات کشور توسط بانک مرکزی (به معنی اختصاص درآمدهای ارزی به مصارف ارزی به شکل کارا) ٤ بلوکه شدن دارایی های بانک ها در حساب های خارجی ٥ تأمین نشدن نیازهای بانکداری متمرکز الکترونیکی (Core Banking) به دلیل محدودیت های اعمالی ٦ فشار شدید بر بانک مرکزی و جلوگیری از ایفای نقش مدیریتی خود در سطح بین المللی ٧ کاهش اعتماد عمومی به سیاست های اعلامی بانک مرکزی ٨ جهت دهی به بازار ارز در کشور توسط سیستم غیررسمی ٩ ایجاد رانت ، در نتیجه چند نرخی شدن ارز و احیای نظام تخصیص ارز ١٠ ریسک حفظ ارزش پول توسط بانک مرکزی به دلیل محدودیت در عرضه ارز و افزایش هزینه های مدیریت بازار ارز ١١ صعوبت در گشایش اعتبارات اسنادی و به تبع آن واردات کالا به کشور در نتیجه تضعیف روابط کارگزاری بانک ها ١٢ ممنوعیت استفاده از خدمات ارتباطی از قبیل سوئیفت (SWIFT) و رویترز معاملاتی (Reuters) 13 صعوبت در حواله و انتقالات ارزی ١٤ افزایش ریسک در انتقالات ارزی به دلیل استفاده از شیوه های ناامن 15 افزایش هزینه های نقل و انتقال ارز (برای مثال کارمزد صرافی ) 225 16 تعطیلی یا کاهش حجم فعالیت های شعب خارج از کشور 17 افزایش ریسک اقتصادی و سیاسی کشور 18 نارضایتی مردم در نتیجه کاهش خدمات بانکی ١٩ کاهش درآمد بانکی ناشی از کاهش فعالیت ها و به تبع آن گردش مالی بانک از قبیل گشایش اعتبار و حوالجات 20 کاهش سپرده های بانکی به دلیل احساس ناامنی مردم 21 افزایش هزینه های بانک در نتیجه آثار تورمی تحریم ها ٢٢ کاهش گردش پول و کاهش عملیات بانکی در نتیجه از رونق افتادن کسب و کار براثر تحریم ٢٣ محدودیت در دستیابی به فناوری های روز و سایر کالاهای مورد نیاز بانک ٢٤ محدودیت در صادرات کالا و خدمات به دلیل محدودیت در گشایش ضمانت نامه های ارزی ، انتقال وجوه و ...