Abstract:
آموزش از طریق متون درسی در اولویت اجرای برنامههای آموزشی است و کتاب درسی دانشگاهی نقشی انکارناپذیر در فرایند درسی و تحقق اهداف آموزشی دارد، به طوریکه بخشی از کیفیت آموزش در نظام آموزش عالی با کیفیت کتاب درسی در ارتباط است. در دانشگاههای ایران برای آموزش فلسفه اسلامی عموما از روشها و آثار سنتی استفاده میشود و تاکنون کتاب جدیدی متناسب با نیازهای دانشجو در این زمینه تدوین نشده است. درس فلسفه اسلامی یکی از دروس اختصاصی با دامنه وسیع در رشته فلسفه و حکمت اسلامی است، به گونهای که شمار واحدهای آن در برخی گرایشها تا 24 واحد درسی میرسد؛ بیشک تهیه متونی متناسب با نیازهای مخاطب گرهی از مشکلات این رشته را میگشاید و تحولی در اثربخشی بیشتر آن ایجاد مینماید. در این مقاله ضمن بازنمایی مشکلات آموزش فلسفه در ایران به بررسی معیارهای لازم متن درس فلسفه اسلامی خواهیم پرداخت.آموزش از طریق متون درسی در اولویت اجرای برنامههای آموزشی است و کتاب درسی دانشگاهی نقشی انکارناپذیر در فرایند درسی و تحقق اهداف آموزشی دارد، به طوریکه بخشی از کیفیت آموزش در نظام آموزش عالی با کیفیت کتاب درسی در ارتباط است. در دانشگاههای ایران برای آموزش فلسفه اسلامی عموما از روشها و آثار سنتی استفاده میشود و تاکنون کتاب جدیدی متناسب با نیازهای دانشجو در این زمینه تدوین نشده است. درس فلسفه اسلامی یکی از دروس اختصاصی با دامنه وسیع در رشته فلسفه و حکمت اسلامی است، به گونهای که شمار واحدهای آن در برخی گرایشها تا 24 واحد درسی میرسد؛ بیشک تهیه متونی متناسب با نیازهای مخاطب گرهی از مشکلات این رشته را میگشاید و تحولی در اثربخشی بیشتر آن ایجاد مینماید. در این مقاله ضمن بازنمایی مشکلات آموزش فلسفه در ایران به بررسی معیارهای لازم متن درس فلسفه اسلامی خواهیم پرداخت.
Machine summary:
"مباحثی همچون اصالت وجود یا ماهیت، قاعده «بسیطالحقیقة کل الاشیاء» و قاعده «لامیز فیالاعدام» و دهها مطلب فلسفی دیگر هیچ نقشی در زندگی افراد ندارد و دانشجویان درس فلسفه اسلامی در فضایی مملو از مباحث انتزاعی گرفتار شدهاند که برخی چنان پیچیده است که فکر و ذهن آنها را به خود مشغول داشته بهگونهای که گاهی فرصت درنگ ندارند.
جهت ارائه صحیح اهداف قصد شده درس فلسفه اسلامی و فعالیت دانشجویان و یادگیری در استدلالورزی و تمیز دادن صحیح از ناصحیح و بالابردن تفکرات خلاق در کلاس لازم است در کنار آن، متن آموزشی از چنان قابلیتی برخوردار باشد که دانشجو به کمک آن و فعالیتهای دیگر به چنین مهارتهایی نائل گردد: ـ تشخیص موضوعات زیربنایی در همه انواع مباحث، ـ دقت تفکر و بیان در تحلیل و نظم و نسق بخشیدن به مسائل پیچیده، ـ حساسیت نسبت به تفسیر متونی که به دورانهای تاریخی و سنن گوناگون مربوط است، ـ ارزیابی دقیق ادله متون، ـ توانایی در بهکارگیری اصطلاحات تخصصی فلسفه و نقد آنها، ـ توانایی در چکیدهنویسی، تحلیل و اقامه ادله صحیح و شناسایی مغالطههای منطقی، ـ توانایی تشخیص اشتباهات مربوط به روششناسی، فنون بلاغی، فرضیات پنهان، ابهام و سطحینگری، ـ توانایی حرکت میان تعمیم و بحث کاملا تخصصی فلسفی و نقد آنها، ـ توانایی اختراع یا کشف مثالهایی که به زیان و یا به نفع یک موضوع ذکر میشود و تشخیص ملاحظات مربوط از غیرمربوط، ـ قدرت اندیشیدن به آراء و شیوههای تفکر ناآشنا، بررسی نقادانه پیشفرضها و روشهای موجود در محدوده رشته (صابری، 1384)."