Abstract:
شناخت هر شخصیت و دامنه علم و اندیشه هر شخصی یا مکتبی، از راه مطالعه آثار آنان میسر است . هر چند آنچه را که عارف بیان می کند یا می نویسد، تنها رشحاتی از عالم درون اوست ، نه همه آنچه که در درونش گذشته است ، لیک از همین اندک رشحات درونی وی می توان به نتایجی دست یافت . در این جستار تلاش می کنیم تا با بررسی آثار عارفان و صوفیان ، نشان دهیم که اساس وپایه نظام فکری اینان ـ چه سنی و چه شیعه ـ اعتقاد و باور به ولایت است . به سخن دیگر، ولایت ، اصلی اساسی است که این مسلک را به مذهب شیعه پیوند می دهد.
Machine summary:
»(آملی، ١٣٧٥: ١٧١) حکیم سنایی غزنوی با توجه به این دو حدیث در حدیقه الحقیقه ، چنین میگوید: نه که این عقد پیش از ایـن بـوده اسـت در ازل تـــا ابـــد قـــرین بـــوده اســـت بــــا ثریــــا، ثــــری برابــــر شـــــد چـــون علـــی بـــا نبـــی بـــرادر شـــ مرتضــــایی کــــه کــــرد یــــزدانش همـــــره جـــــان مصـــــطفا جـــــانش هـــر دو یـــک قبلـــه و خردشـــان دو هـــــر دو یـــــک روح و کالبدشـــــان دو هــر دو یــک در ز یــک صــدف بودنــد هـــــر دو پیرایـــــه شـــــرف بودنـــــ دو رونــــده چــــو اختــــر و گــــردون دو بــــرادر چــــو موســــی و هــــارون (سنایی، ١٣٧٤: ٢٥٠) عطار نیز به این موضوع اشارت کرده است : پیمبـــر گفـــتش ای نـــور دو دیـــده ١ز یـــــک نـــــوریم هـــــر دو آفریـــــده (عطار، ١٣٥١: ٢٦) بیشتر دین پژوهان و عارفان و صوفیان حقیقی، حقیقت نبوی را دارای دو بعد بیرونی و درونی دانسته اند و ولایت را باطن نبوت جاوید نام نهاده اند.
سنایی نیز با تأثیر از این حدیث میگوید: مصـــــطفا گـــــاه رفـــــتن از دنیـــــا چـــــون بســـــیجید منـــــزل عقبـــــا جملــــه اصــــحاب مــــر و را گفتنــــد کــــه چــــه بگذاشــــتی بــــر آشــــفتند گفــــــت بگذاشــــــتم کــــــلام الله عتــــــرتم را نکــــــو کنیــــــد نگــــــاه (سنایی، ١٣٧٤: ٣٨) نتیجه گیری با توجه به آنچه تا کنون گفتیم ، بابررسی و تحقیق در اصول اساسی تشیع و تصوف و عرفان به چند نکته مهم دست مییابیم که مهم ترین آنها به شرح زیراست : ١ـ باور و اعتقاد به باطن قرآن و روایات و احادیث اسلامی که از معصومین (ع ) به دست ما رسیده است .