Abstract:
فردی شدن به این معناست که افراد در جریان افول نهادهای اجتماعی، جهان زندگی خود را بازتولید کنند. تحقیق حاضر با تمرکز بر نهاد خانواده، تغییرات جمعیت شناختی در ایران را بررسی می کند، تغییراتی نظیر افزایش آمار طلاق و کاهش شدید نرخ باروری که نشان می دهد خانواده ی ایرانی دستخوش دگرگونی شده است. در تحقیق حاضر، این دگرگونی با استفاده از شاخص های فردی شدن خانواده مفهوم سازی و بررسی شده است. با توجه به اهمیت و جایگاه خانواده در ایران، هدف، یافتن پاسخ این سوال است که آیا می توان از فردی شدن خانواده در ایران سخن گفت یا خیر؟ به همین منظور روند تغییرات جمعیت شناختی خانواده با تاکید بر شاخص های طلاق، باروری و ازدواج در فاصله ی سالهای 1335 تا 1393 به شیوه ی روند پژوهی بررسی شده است؛ این بررسی بر اساس داده های مرکز آمار ایران و مجموعه ای از گزارش های معتبر ملی در دو سطح کشوری و استانی انجام شده و در جریان آن رابطه ی بین شاخص های جمعیت شناختی فردی شدن خانواده با مجموعه ای از شاخص های توسعه ی اجتماعی نیز به لحاظ آماری مقایسه شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که تغییرات جمعیت شناختی خانواده ی ایرانی در راستای فردی شدن هر چه بیشتر عرصه ی خانواده، روند مشخصی دارد؛ این تغییرات در تمامی 31 استان کشور مشاهده شده، اما شدت و اندازه ی تغییرات در استان ها بیش از آنکه به تفاوت های فرهنگی و جغرافیایی مربوط شود، تابع سطح توسعه ی اجتماعی و اقتصادی است.
Individualization means that in the course of social institutions' decline، people reproduce their life-world. The current research with emphasis on the family، studies the demographic changes in Iran. The changes such as rising of divorce rate and rapid decline of fertility rate show that Iranian families have been changed. In this research، the changes have been conceptualized and investigated by using the family individualization indicators. Paying attention to the importance and place of family in Iran the purpose of the study is، answering to this question ، is it possible to speak about the individualization of family in Iran or not? For this purpose، family demographic changes trend was studied with emphasis on divorce، marriage and fertility indicators from 1957 to 2014 based on the trend analysis; the current study was conducted based on the data and information from Iran National Statistical Centre and also based on a set of valid national reports both in national and provincial levels where the relationship between the demographic indicators of family individualization with a set of social development indicators were statistically compared. The research findings show that demographic changes of families in Iran have a clear trend in the course of individualization; these changes were observed in all the 31 provinces of country، but the size and intensity of changes were due to the social and economic developments level rather than the cultural and geographical differences.
Machine summary:
"مرور ادبیات تحقیق نشان میدهد نخستین صورت فردی شدن با دگرگونی ساختار روابط خویشاوندی در قرن نوزدهم آغاز میشود، دورهای که دورکیم با تمرکز بر این تغییرات، ظهور نظم اجتماعی جدید مبتنی بر همبستگی ارگانیکی را توضیح داده است، به نظر دورکیم مهمترین مصداق ظهور جامعهی جدید، دگرگونی روابط خویشاوندی و فراتر رفتن دامنهی روابط اجتماعی افراد از گروههای خویشاوندی است که به دنبال خود زمینهی تمایزیابی و کثرتگرایی فرهنگی را فراهم کرده و در نهایت به تقسیم کار اجتماعی ختم شده است، دورکیم با نگرانی از پیامدهای ظهور فردگرایی با توسعهی مفهوم «فردگرایی اخلاقی» درصدد بوده تا راهکاری برای حفظ رابطهی بین فرد و جامعه پیدا کند (گیدنز، 1389 (ب) : 14-9).
افول کارکردهای خانواده، شاخص دیگر فردی شدن خانواده است که در تحقیق حاضر با تأکید بر مؤلفههای مراقبت از سالمندان و ارضای میل جنسی بررسی شد، نتیجهی این بررسیها نشان داد که از یک سو جمعیت سالمندان تحت پوشش خانههای سالمندی در کشور افزایش چشمگیری داشته و از سوی دیگر تعداد سالمندانی که تنها زندگی میکنند نیز در فاصلهی سالهای 1375 تا سال 1390 از 8 درصد به 14 درصد افزایش یافته است؛ به این ترتیب میتوان استدلال کرد که بیشتر فرزندان بعد از تشکیل خانواده از والدین خود جدا میشوند، این جدایی را میتوان در افزایش چشمگیر درصد خانوارهای معمولی دو نفره و سه نفره از سال 1355 تا کنون مشاهده کرد (مرکز آمار ایران، 1375)؛ شواهدی که نشان میدهد با خارج شدن عنصر پدربزرگ و مادربزرگ از ساختار خانواده، ساختار خانوادهی ایرانی از اواسط دههی 1370 به بعد به لحاظ بعد خانواده، به ساختار خانوادهی هستهای بسیار نزدیک شده است."