Abstract:
دشت همدان - بهار در ناحیه اقلیمی نیمه خشک قرار گرفته است . از آنجا که روند توسعه کشت و جایگزینی محصولات با نیاز آبی بالا منجر به بیلان منفی این دشت شده است ، برای پیشگیری از پیامدهای منفی این بحران لحاظ کردن محدودیت کشت محصولات زراعی با نیاز آبی بالا در دشت و هم چنین ، افزایش واردات محصولات کشاورزی با توجه ویژه به مقوله آب مجازی بسیار ضروری است . لذا، در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- اسنادی- کتابخانه ای و مدل برنامه ریزی ریاضی به تعیین الگوی بهینه ای در کشت ٥ محصول زراعی دارای ارزش اقتصادی و صنعتی دشت بهار همدان با تاکید بر آب مجازی مبادله شده و منافع خالص اجتماعی آنها پرداخته شده است . نتایج این پژوهش نشان دادند که در الگوی کشت بهینه در سطح دشت تنها محصول گندم به مقدار ٧١ هزار هکتار دارای اهمیت است . در ادامه ، بمنظور افزایش کارایی مصرف آب، محصولات از نظر زمان کشت دسته بندی شدند. بدین ترتیب مشخص شد با پایان یافتن زمان کشت گندم محصول سیب زمینی که دارای بهرهوری آب بالایی است ، باید جایگزین آن شود. در پایان نیز با توجه به مدل HSJ مشخص گردید که الگوی بهینه با کمینه کردن سطح زیر کشت محصولات صادراتی یونجه ، سیب زمینی و چغندرقند و حداقل کردن سطح زیر کشت جو بیش ترین آب مجازی را وارد منطقه کرده است و در این الگو نیز تنها محصول گندم به زیر کشت خواهد رفت .
Hamedan-Bahar plain is located in the semi-arid climate. Since cultivating development and replacing of crops with high water requirement lead to create negative balance the plains, for prevention of negative consequences of the crisis cultivating limitation of crops with high water requirement in critical plains and increasing of agricultural crops importing considering virtual water must be so necessary. In this study using a descriptive-document-library and mathematical model to determine the optimal pattern in the 5 cultivation of crops economic and industrial value Bahar plains Hamedan with an emphasis on virtual water trade and social net benefits were investigated. The results indicated that the optimal cropping pattern in the plains amount of 71 thousand hectares of wheat only important. Continuing to increase water use efficiency, the products were classified in terms of time cultivated. It was clear by the end of the crop wheat, potato with high water productivity it should be replacement. Finally according to the HSJ model was determined that the optimal pattern with a minimum of the area under export crops and minimize the under cultivation barley has the highest virtual water imports and in this model only the wheat crop is cultivated.
Machine summary:
"الگوی مورد استفاده در سطح دشت جهت تعیین الگوی بهینه کشت با تأکید بر واردات آب مجازی و بیشینه کردن منافع اجتماعی با دو محدودیت آب و زمین به صورت زیر بیان شد (صبوحی و همکاران، ١٣٨٧): Max: (1) NSP:åYi ´[(SPi -SCi)-VWCi ´P]´Xi w محدودیت زمین : ån X =X i=1 i محدودیت آب : ån Yi ´VWC´X £W+NVWI i=1 i i که در آن Yi عملکرد تولید محصول i ام، SPi ارزش اجتماعی یا قیمت سایه ای هر واحد محصول i ام در منطقه ، SCi هزینه های اجتماعی تولید هر واحد محصول i ام در منطقه بدون هزینه آب، Pw قیمت اجتماعی هر مترمکعب آب است .
در این مطالعه پس از حل مدل مرجع ، تابع هدف به محدودیت های مدل اضافه شد و سپس توابع هدف (کمینه کردن سطح زیر کشت محصولات وارداتی مانند گندم و جو به تنهایی و با هم و محصولات صادراتی مانند یونجه ، سیب زمینی، چغندرقند) برای تعیین الگوهای بهینه کشتی حل شد که افزون بر بیشنه کردن منافع اجتماعی از لحاظ خالص واردات آب مجازی در شرایط مناسب تری باشند.
همانگونه که مشاهده میشود، اولویت کشت جاری در مقایسه با اولویت کشت تعیین شده تقریبا بهینه است و تنها تفاوت آن در اولویت کشت یونجه نسبت به سیب زمینی و جو میباشد که باید سطح زیر کشت آن نسبت به این دو محصول (سیب زمینی و جو) کاهش یابد و پس از آنها قرار گیرد تا بدین ترتیب بتوانیم الگوی کشت بهینه ای از لحاظ اولویت کشت این محصولات داشته باشیم و سطح زیر کشت محصولاتی که نیاز آبی کم تر و سود اجتماعی بیش تر را دارند، افزایش دهیم و این امر باعث کاهش فشار بر منابع آبی منطقه خواهد شد."