Abstract:
سعدی از شاعرانی است که برای موعظه و ارشاد مردم جایگاه ویژهای قائل شدهاست و از میان آثارش، سراسر بوستان را به پند و اندرز در موضوعات مختلف حکمی و اخلاقی اختصاص دادهاسـت؛ یقینا وی در سرودن این اثر و بیان نکات اخلاقی آن، مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر برخی منابع پیش از خود قرار گرفتهاست و احیانا از مطالب آنها استفادههایی نیز کردهاست. هدف اصلی این گفتار آن است که به بررسی زمینه و منشا اندرزهای موجود در بوستان بپردازد و نشان دهد که سعدی هنگام بیان پندهای این اثر تحت تاثیر کدام دسته از متون و آثار قرار داشتهاست؛ بدین منظور سعی شدهاست تا با جستوجو و پژوهش در منابعی که کمابیش به موضوع اندرزگویی اختصاص یافتهاند، رگههایی از تاثیرپذیری سعدی از مطالب اخلاقی و اندرزی آنها کشف و استخراج شود؛ از مهمترین یافتههای این تحقیق میتوان به تاثیرگذاری غیرمستقیم برخی اندرزنامههای پهلوی (نظیر اندرزهای آذرباد مارسپندان و اندرزنامه بزرگمهر) و نیز تاثیرپذیری مستقیم سعدی از آثار حکمی و اخلاقی برخی شاعران و نویسندگان پیش از خود اشاره کرد؛ از این میان تاثیرپذیری سعدی از اندرزهای ابوشکور بلخی، فردوسی و عنصرالمعالی کیکاووسبن اسکندر چشمگیر و شایان توجه است.
Sa`di is on of those poets who`s has placed a special position to preaching and guiding the people and among his works، allocated throughout the text of bustan to advice and maxim on legal and ethical various subjects. Surely، sa`di on the way of to compose this work and expression of its moral point، direct or indirect have been affected by some previous sources and possibly using their content. The main purpose of this article is that the pay review of basis and sources of bustan`s maxims and show that sa`di when expression the maxims of this work has been affected by which of the texts and works. For this purpose is tried to with search and research on the resources that have been allocated more or less to the aphorisms، to discover and extract traces of influence sa`di from their moral and didactic content. From the most important the finding of this study can be mentioned that indirect effect of some pahlavi books of maxim (like maxims of azarbad marespandan and bozorgmehr book of maxim) and also noted sa`di directly influenced of moral and ethical works of poets and writers before him، and of this، sa`di`s influence from abo- shakur balkhi maxims، ferdowsi and keikavus is remarkable and noteworthy.
Machine summary:
جستاری در مأخذشناسی برخی از اندرزهای بوستان عصمت خوئینی 1 - سجاد رحمتیان(( چکیده سعدی از شاعرانی است که برای موعظه و ارشاد مردم جایگاه ویژهای قائل شدهاست و از میان آثارش، سراسر بوستان را به پند و اندرز در موضوعات مختلف حکمی و اخلاقی اختصاص دادهاسـت؛ یقینا وی در سرودن این اثر و بیان نکات اخلاقی آن، مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر برخی منابع پیش از خود قرار گرفتهاست و احیانا از مطالب آنها استفادههایی نیز کردهاست.
هدف اصلی این گفتار آن است که به بررسی زمینه و منشأ اندرزهای موجود در بوستان بپردازد و نشان دهد که سعدی هنگام بیان پندهای این اثر تحت تأثیر کدام دسته از متون و آثار قرار داشتهاست؛ بدین منظور سعی شدهاست تا با جستوجو و پژوهش در منابعی که کمابیش به موضوع اندرزگویی اختصاص یافتهاند، رگههایی از تأثیرپذیری سعدی از مطالب اخلاقی و اندرزی آنها کشف و استخراج شود؛ از مهمترین یافتههای این تحقیق میتوان به تأثیرگذاری غیرمستقیم برخی اندرزنامههای پهلوی (نظیر اندرزهای آذرباد مارسپندان و اندرزنامه بزرگمهر) و نیز تأثیرپذیری مستقیم سعدی از آثار حکمی و اخلاقی برخی شاعران و نویسندگان پیش از خود اشاره کرد؛ از این میان تأثیرپذیری سعدی از اندرزهای ابوشکور بلخی، فردوسی و عنصرالمعالی کیکاووسبن اسکندر چشمگیر و شایان توجه است.
سپس نوشتههای بر جای مانده از زبان پهلوی و آثار ادبی دوره اسلامی (تا پیش از عصر سعدی) که کمابیش به موضوع اندرزگویی اختصاص یافته بودند، مطالعه و بررسی شدند و اندرزهای موجود در آنها نیز استخراج و دستهبندی شد؛ پس از آن به کمک مضامین و تعابیر اندرزی دستهبندی شده، سعی شد اشتراکات و همانندیهای اندرزی میان بوستان و این منابع استخراج شود.