Abstract:
سنّت گرایان هنر اسلامی را دارای وحدت و یکپارچگی می دانند که عناصر متفاوت و گاه
متعارضی از دیگر تمدن ها در آن اقتباس شده ، اما از هویت یکسان و متمایزی برخوردار
است. هنر اسلامی ، علاوه بر این که از نبوغ ، قابلیت های شخصی و مهارت فنّی هنرمند
نشات گرفته است که این امور در میان اقوام متفاوت ، ظهورات متفاوتی دارد ، همچنین از
شناخت عرفانی ، متافیزیکی و روح هنرمند سرچشمه گرفته و خلق اثر هنری توسط
هنرمند سنّتی ، به ویژه در متعالی ترین وجهش - یعنی هنر قدسی - تجلّی بخشی حقایق
حکمی و معرفت عرفانی است.
در این مقاله فارغ از حسن انسجام و پیوستگی فکری سنّت گرایان در عرصه دینی و
هنری و علاوه بر نظام وارگی و جنبه های مثبت افکار آنان در عرصه هنر اسلامی ، تهافت ها
و تعارض ها در آراء آنان پیرامون هنر اسلامی - هفت مورد- استقصاء و گردآوری شده که
بسیاری از آن ها تاسیسی است. البته آنان تلاش نموده اند تا به بعضی از این اشکالات پاسخ
دهند که در این مقاله سعی شده تا مجموعه انتقادات و در بعضی از موارد ، پاسخ آن ها ذکر
شود و داوری گردد.
Machine summary:
"با توجه به این که دیدگاه سنت گرایان در هنر اسلامی مبتنی بر پذیرش عناصر و مؤلفه های پایدار و ثابت از دین و عرفان است ، از جملـه محوریـت خانـه کعبـه ، بیارزشی و ناپایداری عالم ماده، بیان توحید و امثال آنهـا و پـذیرش ایـن اصـول الزامـا موجب دخالت یافتن آنها در تمامی عرصه های زندگی از جمله هنر میگردد، حال پرسش این است که وفاداری به این اصول و مبانی، تا چه اندازه موجب ملزمشـدن بـه رعایـت و دخالت آنها در هنر میگردد؟ به علاوه با توجه به این که تعیین حد و اندازه ارتبـاط میـان افکار دینی و تجلی آن در آثار هنری، امری غامض و پیچیـده و غیـر قابـل تعیـین اسـت .
در مقابل ، مورخان هنر معتقدند نگارگری یا مینیاتور از چین وارد فرهنگ ایرانی شده است و چینیها درصدد بیان و توصیف عالم مثال و اعیان ثابته نبودهاند، بنابراین چطور امکان دارد سبک و الگویی که از کشور دیگری وارد ایران شده است و هنرمندان ایرانی تحت تأثیر آنان بـه ایـن هنـر پرداخته اند، در نقاشی و ترسیم تصاویر مینیاتور به توصیف اعیان ثابته و حـضرات خمـسه محییالدین بپردازند؟ پاسخ به اشکال اول: لازم به ذکر است که سنت گرایان به اشکال مذکور توجه داشته و بـه آن پاسـخ دادهانـد، از جمله این که عدم توجه بعضی از هنرمندان متأخر به عناصر عرفانی در خلـق آثـار هنـری، دلیل بر این نیست که در زمان شکل گیری اولیه آن آثار توسط صـاحبان فتـوت و عرفـان توجه به عناصر عرفان نبوده است ؛ چه بسا یک سنت در ابتدا با ریشه های عرفـانی شـکل میگیرد اما دیگران تنها به تقلید آن اثر میپردازند، بدون آنکه به آن مبـانی توجـه داشـته باشند."