Abstract:
از دیدگاه علم تفسیر، شرط لازم برای صحّت هر رأی تفسیری ـ از جمله روایات تفسیری ـ مطابقت با اصول و قواعد پذیرفته شده تفسیری است؛ از این رو تحلیل تفاسیر مأثور با قواعد تفسیری به صورت تطبیقی روشی مهم در بررسی میزان اعتبار آنهاست. ذیل آیۀ دوم سورۀ فتح، روایات و آراء تفسیری مختلفی در تبیین معنای «ذنب» و انتساب آن به پیامبر (ص) و «مغفرت» آن مطرح شده است. در این نوشتار هر یک از این آراء، دلالتها و ملزومات معنایی آنها از ابعاد مختلف مطرح در علم قواعد تفسیر از جمله مطابقت آن رأی با مادۀ لغوی در مفردات و ترکیبات،قواعد ادبی، دلالت سیاقی، آیات و روایات هم مضمون، ضروریات و مسلّمات، گزارههای عقلی مورد تحلیل قرار گرفته و تلاش شده است، اعتبار هر یک از آراء مختلف نسبت به اصول عقلایی تفسیری سنجیده شود. به نظر میرسد، رأی تفسیری منقول از امام رضا (ع) نسبت به سایر آراء بیان شده، تناسب و توافق بیشتری با اصول تفسیری دارد.
According to exegesis, the necessary condition for the validity and accuracy of every exegetic opinion- including exegetic narrations- is their conformity with accepted exegetic principles and rules. Therefore, the comparative analysis of transmitted exegeses on the basis of the principles and rules of exegesis is an important method to examine and evaluate how much these opinions are valid and accurate. Different narrations and exegetic opinions have been proposed for the second verse of the Chapter Victory (Surah 48) in order to explain the meaning of the term "sin", its attribution to the Holy Prophet (peace be upon him and his progeny), and asking "forgiveness" for it. The present paper analyzes each of these exegetic opinions and their semantic significations and implications from different dimensions discussed in the principles of exegesis, including their conformity with lexical root in singulars and compounds, literary rules, contextual implication, verses and narrations with similar theme, necessities and admissa, and intellectual propositions, and tries to assess and evaluate the validity and accuracy of each opinion in relation to rational exegetic principles. It seems that the exegetic opinion transmitted from Imam Reza (peace be upon him) has more conformity and agreement with the principles of exegesis than other mentioned opinions.
Mohammad Kazem Rahman Setayesh[1]
Mohammad Majid Sheikh Baha'i[2]
Machine summary:
بـر ايـن اسـاس ، پرسـش اصـلي آن اسـت کـه آراء و روايات تفسيري ذيل اين آيه ، چگونه و به چه ميزان با مباني، اصول و قواعد پذيرفته شده تفسـير قرآن مطابقت دارد و از اين منظر کدام رأي قابل قبول تر است ؟ 161 محمد کاظم رحمان ستايش ، محمد مجيدشيخ بهائي ٤ .
164 بررسي تطبيقي روايات تفسيري آيۀ ذنب النبي (ع ) بر پايۀ قواعد تفسيري اما اين روايت با اصل ماده که به معناي پوشـاندن اسـت و معنـاي عـام آن کـه محـو اثـر باشد، تناسب کامل دارد؛ زيرا خداوند با فتح مکه ، تبعات سوء دعـوت پيـامبر (ص ) بـه توحيـد نزد مشرکان را از بين برد.
بايد گفت در اين که هر چهار مورد در تعليل آيه دخيل اند، ترديدي نيسـت ؛ چـون بـا واو عطف به يکديگر عطف شده اند؛ اما اين ، سؤال پيشين را پاسخ نميدهد و سؤال به قـوت خـود باقي است ؛ زيرا زماني که فتح ، علت براي مجموع امور باشد، در مورد تک تک آن ها هـم بايـد صادق باشد؛ حال آن که سبب بيان شده ، با دست کم دو مورد از امور چهارگانـه يعنـي مفغـرت 174 بررسي تطبيقي روايات تفسيري آيۀ ذنب النبي (ع ) بر پايۀ قواعد تفسيري ذنب و هدايت به راه راست ـ اگر به معناي ظاهري حمل شود ـ تناسب ندارد.