Abstract:
محور مباحث مقاله حاضر را این پرسش تشکیل میدهد که: پیشرفت مطلوب برای جمهوری اسلامی
ایران بر اساس حکمت متعالیه چیست؟ برای پاسخ پرسش مذکور از الگوی علل اربعه و نیز روش
استنادی، استنباطی، بر اساس آنچه که در دانش اصول فقه آمده است، بهره میبریم. بر اساس این
الگو، پیشرفت امر حادثی است و هر امر حادثی نیازمند چهار علت است. علت مادی یا منابع و
امکانات؛ علت صوری یا شکل و ساختار؛ علت فاعلی به عنوان کننده کار و علت غایی. مدعا این است
که بهطور کلی و با توجه به جنس علل از دو نوع پیشرفت میتوانیم صحبت کنیم؛ اول، پیشرفت
متعالی که بقای ابدی انسان در کانون توجه آن است و در قرب الهی تحقق پیدا میکند و تک تک
انسانها در تعیین سرنوشت دنیوی و اخروی خود مشارکت جدی و عادلانه دارند. دوم، پیشرفت
متدانی، که بقا و لذت دنیوی انسان در کانون توجه آن قرار دارد. پیشرفت متعالی به عنوان الگوی
پیشرفت در جمهوری اسلامی پیشنهاد میشود.
Machine summary:
"حکمت متعالیه بر اساس تعالیم اسلام اقداماتی را به کارگزاران سیاسی برای رسیدن به پیشرفت و تعالی اجتماعی توصیه میکند که عبارتند از: اصلاح رابطه خود و خدا، اصل رحمت و مودت ، شرح صدر، حق گرایی، عدالت محوری، رعایت اهلیت ، طرد ریاست طلبی و محور بودن اطاعت الهی، انضباط و جدیت ، تصمیم گیری و مشورت ، وفای به عهد و پیمان ، نصیحت و انتقاد متقابل .
به نظر میرسد در میان علل اربعه ، علت فاعلی و به ویژه کارگزاران از جایگاه ویژه ای برای تولید پیشرفت اجتماعی مطلوب و متعالی برخوردارند و پیشرفت و توسعه ای که توسط کارگزاران و نهادها ایجاد میشود از جنس متعالیه است ، هدف نیست بلکه ابزاری است برای انسان سازی، آن هم انسانی که خلیفه خدا روی زمین است ، حرف خدایی میزند و عمل خدایی میکند و سبک زندگیاش خداپسندانه است .
بر اساس حکمت متعالیه علت مادی که از آن به مبانی یاد کریدک در سه محور هستیشناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی بحث کردیم و گفتیم هر کدام از این سه ضلع تکمیل کننده و انسجام دهنده به دیگری است و با یکدیگر با محوریت وحی یک جهان بینی الهی را به وجود میآورند.
براساس غایتی که نظام های اجتماعی برای خود تعریف میکنند و علت فعلی آن غایت را ترسیم میکند، میتوانیم به دو نوع از پیشرفت برسیم ؛ اول ، پیشرفت متعالی که بقای ابدی انسان در کانون توجه آن است و در قرب الهی تحقق پیدا میکند و تک تک انسان ها در تعیین سرنوشت دنیوی و اخروی خود مشارکت جدی و عادلانه دارند."