Abstract:
سرزمین ایران، همواره سرزمین حماسه، دلیریو شجاعت بودهاست. حماسههای ملّی - مذهبی فراوان در اعصار گذشته و حال در خصوص تکریم قهرمانان ملّی - مذهبی به نظم درآمده و پهلوانیها، رشادتها، آرمانها و خواستهای ایرانیان را توصیف کردهاند.
ادبیّات پایداری (که شعر دفاع مقدّس، گونهای از آن است) شاخهای از درخت تنومند ادبیّات حماسی است که در هر روزگاری به شیوۀ خاصی نمود مییابد. اگرچه بین سرودهها با درونمایه و مضمون مقاومتو پایداری در دوران دفاع مقدّس و پس از جنگ، با مضمون ادب حماسی کلاسیک، تفاوتهایی است، وجه اشتراکهمۀ آنها ظلمستیزی، مبارزه با استبداد داخلی، بیگانهستیزی، عدالتخواهی و دعوت به استقامت در برابر دشمن است.
اغلب سرودههای آغازین جنگ و سالهای دفاع مقدّس به قصد تهییج و ترغیب به نبرد و مقاومت و پایداری سرودهشدهاند؛ بنابراین مضمونی، رجزگونه دارند.
این مقاله، ضمن اشاره به کاربرد رجز در اشعار حماسی ادوار مختلف شعر فارسی، مقاصد و کارکردهای آن در اشعار دفاع مقدّس را بررسی کردهاست. برای نیل بدین مقصود، ابتدا رجز در اشعار دفاع مقدّس استخراج گردیده، پس از آن مقاصد و کارکردهای رجز در این اشعار تحلیل شدهاست.
Iran has always been the land of valorous feats, courage and brevity. Many national and religious epics have been composed to appreciate national and religious heroes and to describe gallantry, brevity and goals. The poetry of Holy Defense is a branch of resistance literature itself a branch of epic literature reflecting in a unique way in different eras. Although there are differences between poems with the theme of resistance within Holy Defense and post-Holy Defense poetry, and those of classical epic literature, they have the common subject matters of fighting against cruelty, domestic despots, and foreign enemies, and also seeking justice and calling for resistance against enemy. Most poems, composed in the early years of Holy Defense, aim at encouraging and persuading for fighting and resistance; therefore, they are of epic nature. This study examines the function of ranting in the epic poetry of different eras of Persian poetry, including Holy Defense poetry. The rantings were first chosen and then analyzed.
Machine summary:
١-جایگاه رجز در شعر دفاع مقدس چیست ؟ ٢-مقاصد و کارکردهای رجز در شعر دفاع مقدس چیست ؟ ٣- ویژگیهای سبکی رجزهای دفاع مقدس چیست ؟ ٤-مضمون رجز در اشعار دوران جنگ و پس از اتمام آن چه تفاوتی دارد؟ ٥- اهداف کاربرد رجز در شعر دفاع مقدس چه بوده است ؟ ١-٢- پیشینۀ تحقیق با وجود اینکه حماسه و حماسه سرایی و به تبع آن رجزخوانی از ابتداییترین گونه های شعری است و در ملل مختلف و اشعار فارسی پیش از اسلام و دورة باستان رواج داشته ، تا جایی که جست وجو شد، تاکنون هیچ مقاله ای در خصوص بررسی رجز در شعر دفاع مقدس نوشته نشده است ؛ غلامرضا رحمدل پایان نامه ای با عنوان «رجزهای یورشی عاشورایی» در سال ١٣٧١ در دانشگاه گیلان نوشته و کتایون مرادی مقاله ای با عنوان «کارکرد رجز و رجزخوانی در شاهنامه و گرشاسپ نامه » در مجلۀ «ادب و عرفان » منتشر کرده است که ارتباط مستقیم با این موضوع ندارد.
٢-٣- شعر دفاع مقدس با آغاز جنگ تحمیلی در سال ١٣٥٩ و حضور گستردة مردم شریف ، مؤمن و متعهد کشور عزیزمان در صحنه های جنگ حق علیه باطل ، شاعران متعهد انقلاب ، تمام هنر و استعداد خود را برای به تصویر کشیدن لحظه های ناب این حماسه آفرینیها به کار گرفتند و به توصیف صحنه هایی نظیر رویارویی با دشمن متجاوز، جانبازیها، ایثارگریها و شهادت طلبیهای رزمندگان راه حق پرداختند.
٥- مضامین رجز در شعر دفاع مقدس متنوع تر از حماسه های ملی- مذهبی اعصار گذشته است .