Abstract:
نائینی از روحانیون فعال در جریان مشروطه بود. وی از سید جمال الدین اسد آبادی و محمد عبده بسیار
تاثیر پذیرفت و بسیاری از آرای مطرح شده در کتابش ماخوذ از آرای اسد آبادی و محمد عبده میباشد. در
جریان مشروطیت با روحانی دیگر به نام محمد کاظم خراسانی، نقش مهمی ایفا نمود. بیانیههای نائینی در
جریان مشروطه موجب دلگرمی مشروطه خواهان در واقع نوعی مشروعیت بخشی به آنها بود. در نوشته ی
حاضر سعی بر آن است که با رویکردی جامعه شناختی تاریخی به بررسی آراء و اندیشه های آیت الله
غروی نائینی پرداخت. ضمن بیان بستر اجتماعی تاریخی که این روحانی بزرگ در آن پرورش یافته، انواع
حکومتها، ریشه های اندیشه های و آراء او در باب جریان مشروطیت پرداخته شده است.
Machine summary:
"از متولیان فرهنگ که در آن زمان حضور داشتند روحانیون بودند که گروهی ریسمان دربار را گرفته بودند ( به عبارت دیگر علمای درباری بودند ) و دسته ای دیگر غیر سیاسی بودند و تقدیرگرا یانی بودند که به فعالیت های سیاسی توجهی نشان نمی دادند اما در بین این دو دسته گروهی از روحانیون وجود داشتند که به زمان خود کاملا آگاه بودند و در صدد فرصتی برای چاره جویی امور بودند از دل این دسته بعد ها افرادی بیرون آمدند که رهبری نهضت مشروطه را به عهده گرفتند (گودرزی ،1387: 78-74).
میرزای نائینی در آن هنگام یک مجتهد فاضل بود در همین دوران او کتاب مهم « تنبیه الامه و تنزیه المله»رانوشت، اهمیت بیشتر آن به دست دادن اصول سیاسی و اجتماعی اسلام و نقش و هدف کلی حکومت اسلامی است.
نظام مطلوب در اندیشه های اصلاح گران مشروطه از جمله نائینی آن بود که تنها هیاتی از « نخبگان جامعه »که دارای فضیلت علمی هستند و با معارف وزمانه خود آشنا هستند، صلاحیت این را دارند که زمام امور را به دست گیرند و جامعة آرمانی و قانونمدار را به وجود آورند (ثقفی ،252:1379).
نائینی در کتاب « تنبیه الامه » به شرح وظائف اصلی مجلس شورای ملی پرداخته است : 1- ضبط و تعدیل مالیات و موازنه درآمدها و هزینه های کشور 2- حفظ امنیت و ایجاد نیروهای مسلح برای تأمین امنیت داخلی و دفاع از تمامیت کشور 3- احیای سنت نبوی در مورد تقسیم درآمدهای عمومی 4- قانونگذاری بر اساس موازین شرعی 5- نظارت و مراقبت و حسابرسی دخل و خرجهای دولت که تحت عنوان دیوان محاسبات در قانون اساسی منظور گردیده است."