Abstract:
در دهههای گذشته، زمینگردشگری (ژئوتوریسم) شاخة جدیدی از گردشگری و بومگردی (اکوتوریسم)، با تکیه بر پدیدههای زمینشناسی در صنعت گردشگری بهطور فزایندهای گسترش یافته است. این جاذبهها و مکانهای زمینریختشناختی (ژئومورفولوژیک) براساس درک و بهرهبرداری انسان، ارزشهای ویژهای دارند که میتوانند نقطة کانونی توسعه و ارتقای صنعت گردشگری و بسیاری از جاذبههای مهم گردشگری را تشکیل دهند. بر این مبنا، شناسایی و ارزشیابی توانمندیها و جاذبههای زمینریختشناختی به برنامهریزان این امکان را میدهد تا متناسب با آنها، توسعه و جهت آن را در منطقه مشخص کنند؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر نیز ارزیابی ارزشهای جاذبههای زمینگردشگری موجود در منطقة شهرستان اردل که مکانی زمینریختشناختی شناخته میشود با روش نیکولاس است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از جنبة روش، توصیفی – تحلیلی بوده است. برای جمعآوری دادهها و اطلاعات لازم از روشهای اسنادی و میدانی بهره گرفته است. جامعة آماری پژوهش شامل همة خبرگان و مسئولان مرتبط با موضوع، درسطح شهرستان و استان بوده است که بهصورت تمامشماری، تعداد 110 نفر از آنها سرشماری شدهاند. در منطقة اردل، مکانهایی مانند غار اردل، تنگة درکش ورکش، محدودههای آبشار درة عشق، چشمة مولا و سرداب که ارزیابی شدهاند، بهدلیل داشتن شکلهای زمینگردشگری، مهمترین مکانهای زمینگردشگری منطقه هستند. نتایج بهدستآمده نشان دادند جاذبههای زمینگردشگری محدودة پیرامونی آبشار درة عشق و غار اردل بهترتیب با 04/66 و 18/57 نمره، بیشترین و کمترین امتیاز را بین جاذبههای زمینگردشگری شهرستان گرفتند. همچنین نتایج نشان دادند این منطقه از نظر جاذبههای زمینگردشگری توانمندیهای بسیار مطلوبی دارد و باید برای استفاده از این جاذبهها برای نقش زیربنایی ویژگیهای زمینشناختی و زمینگردشگری در معماری چشماندازهای طبیعی و فرهنگی، برنامهریزی مناسب انجام شود.
Machine summary:
بـر ايـن مبنا، شناسايي و ارزشيابي توانمنديها و جاذبه هاي زمين ريخت شناختي به برنامـه ريـزان ايـن امکـان را مـيدهـد تـا متناسب با آن ها، توسـعه و جهـت آن را در منطقـه مشـخص کننـد؛ بنـابراين ، هـدف پـژوهش حاضـر نيـز ارزيـابي ارزش هاي جاذبه هاي زمين گردشگري موجود در منطقۀ شهرسـتان اردل کـه مکـاني زمـين ريخـت شـناختي شـناخته ميشود با روش نيکولاس است .
پيشينۀ تجارب و سوابق پژوهش در سال هاي گذشته ، بررسيهـاي متعـددي درزمينـۀ ارزيـابي توانمنـديهـاي پايگـاه هـاي زمـين ريخـت شناسـي (ژئومورفوسايت ها) و لندفرم هاي ١ زمين ريخت شناختي (ژئومورفولوژيک ) گردشگري در ايران انجام شده اسـت کـه ازجملۀ آن ها ميتوان به ارزيابي ژئوسايت هاي گردشگري روستاهاي بخـش چهاردانگـۀ شهرسـتان سـاري بـا روش فاسـيلوس و نيکـولاس ٢ توسـط صـالحي و همکـاران (١٣٩٥) اشـاره کـرد کـه نشـان دادنـد ميـان ژئوسـايت هـاي مطالعه شده ، چشمه هـاي بـاداب سـورت بيشـترين امتيـاز را کسـب کـرده انـد و پيشـنهاد کردنـد در ايـن منطقـه بـا سرمايه گذاري و برنامه ريزي مناسب بايد علاوه بر حفظ ارزش هاي علمي و زمين شـناختي منطقـه ، نيازهـاي حفـاظتي و توانمنديهاي کاربردي هر پايگاه زمين ريخت شناسـي مـدنظر قـرار گيـرد.
وقتي بر نقش زمين ريخت شناسي و فرايندهاي مرتبط با آن در مسائل مربوط بـه گردشـگري بدين صورت تأکيد مي شود و از سوي ديگر بـر اسـتفاده از الگوبنـدي هـاي عامـل محـور کـه ابـزاري بـراي حفـظ و مديريت صحيح منابع طبيعي استفاده شده هستند، به طور فزاينده اي تأکيد مي شود؛ بنـابراين نيازمنـد ارائـۀ روش هـاي جامع در توسعۀ ارزش هاي علمي ، فرهنگـي ، اقتصـادي و ماننـد آن هسـتيم (٢٠٠٥:١٨٦ ,Reynard and Panizza).