Abstract:
از مشخصههای بازاریابی مدرن، استفاده از نام و دیگر ویژگیهای هویتی مشاهیر در تجاریسازی کالاها و خدمات است. بهرهبرداری تجاری از نام، تصویر و شمایل مشاهیر بهعنوان حق شهرت در نظام حقوقی آمریکا حمایت میشود و مقررات ویژهای بر آن حاکم است. در حقوق ایران دستورالعمل استفاده از تصویر هنرمندان، هنرپیشگان و ورزشکاران در تبلیغات مصوب سال ۱۳۹۳ برای اولین بار بهصورت مستقیم به حق شهرت پرداخته است که البته تنها به کلیات این حق اشاره میکند و پاسخگوی نیاز جامعه نیست. این مقاله که بهصورت توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است، روشن میسازد که شهرت، ارزش اقتصادی دارد و مال محسوب میشود. به عقیدۀ نویسندگان، به رسمیت شناختن حق مذکور در راستای همگام شدن با پیشرفت و تحول سریع اقتصادی و تجاری در جامعۀ امروزی ضروری است و تعارضی با مبانی فقه امامیه و حقوق ایران ندارد. در عین حال، رعایت توازن منافع فردی و عمومی در قالب جلوگیری از گسترش بیرویۀ حق شهرت نیز مسئلۀ مهمی است که هنگام تعیین موضوعات، اشخاص مشمول حمایت و محدودیتهای این حق باید مدنظر قرار گیرد.
Using celebrities' name and other characteristics in commercialization of goods and services is a feature of modern marketing. The exploitation of celebrities' name, image and likeness is protected as publicity right in the American legal system which is governed by special rules. In Iran, the executive order on the use of artists, actors and athletes' image 2014 has, for the first time, protected the publicity right, but it only deals with its generalities and is not enough to meet the society’s needs. This descriptive-analytic paper proves that publicity has economic value and is considered as property. There authors believe recognition of this right is necessary given the economic and commercial progress and development of today’s society and is not in contradiction with foundations of imamia jurisprudence and Iranian law. Yet, the balance between individual and public interests in the form of preventing the excessive spread of publicity right is an important issue which must be considered in determining subjects, persons protected and the limits of this right.
Machine summary:
حق شهرت مطالعه در حقوق آمریکا، کوشش برای شناسایی در فقه امامیه و ساماندهی آن در حقوق ایران سید محمدهادی قبولی درافشان استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد مصطفی بختیاروند استادیار گروه حقوق مالکیت فکری دانشگاه قم سمانه خوانساری دانش آموختة کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری دانشگاه قم (تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٢/٢٦ - تاریخ تصویب : ١٣٩٦/٦/٢٦) چکیده از مشخصه های بازاریابی مدرن، استفاده از نام و دیگر ویژگی های هویتی مـشاهیر در تجـاری- سازی کالاها و خدمات است .
در حقوق ایران دستورالعمل استفاده از تصویر هنرمندان، هنرپیشگان و ورزشکاران در تبلیغـات مـصوب سال ١٣٩٣ برای اولین بار به صورت مستقیم به حق شهرت پرداخته است که البته تنها به کلیات این حق اشاره می کند و پاسخگوی نیاز جامعه نیست .
مفهوم حق شهرت در آمریکا، در پروندة معروف الویس ١، دادگاه حق شـهرت را چنـین تعریـف کـرد: حـق فـرد، به ویژه یک شخصیت عمومی یا فرد مشهور، در کنترل ارزش و بهـره بـرداری تجـاری از نـام و تصویر یا شمایل خود و منع دیگران از تصاحب غیرمنصفانة این ارزش به منظور کسب منفعـت تجاری .
بدیهی اسـت کـه ارزش بـازاری هویت غیرمشاهیر معمولا بسیار کم و حتی کمتر از هزینه های وکیل خواهـان اسـت ، ازایـن رو برخی کارشناسان معتقدند حمایت از غیرمشاهیر عاقلانه نیست ، زیرا اثبات ارزش تجاری قابل توجه در هویت این قبیل افراد به سختی میسر است و ازاین رو توصیه شده است غیرمشاهیر بـه موجب حق حریم خصوصی اقامة دعوا کنند١(٢٨٤-٢٨٣ :٢٠١٣ ,Korotkin).