Abstract:
فاطمیان شیعی مذهب توانستند، برای نخستین بار در جهان اسلام مصر را مستقل کرده و هنرهای بسیاری را شکوفا و پرورش دهند و قاهره را به مرکز عمده تمدن و هنر اسالمی مبدل سازند. پارچه طراز از شاخص ترین نمونه های نساجی و زاده و محصول تفکر اسالمی، در این دوران به وفور تولید میشد و در امور سلطنتی نقشی بسیار مهم ایفا میکرد و بارزترین منسوج اسالمی به لحاظ سیاسی، اجتماعی و جذابیت هنری بشمار میرفت. طرازها، با توجه به عناصر شکلی، ازگونه های متعددی تشکیل شدهاند؛ لذا مهمترین مسئله این پژوهش، شناخت فرم و ساختار این منسوج وگونه شناسی آن بر مبنای فرم است. به منظور دستیابی به پاسخ این مسئله، بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد گونهشناسی مدنظر قرارگرفت وتعدادپانزده قطعه از طرازهای فاطمی بهعنوان نمونه و به صورت هدفمند ازموزه های متروپولیتین و ویکتوریا آلبرت مورد مطالعه واقع شد. ازجمله نتایج تحقیق میتوان به: شناسایی الگوها و قالب اصلی طرح و نقش و گونهشناسی براساس فرم و دستهبندی نمونههای براساس، نوشتار خط کوفی و نقوش اشاره کرد. طبقه بندی مولفهها نیز، این نکته را نمایان ساخت که اغلب طرازهای فاطمی، با نوشتار خط کوفی در ردیف نوارهای افقی باریک و پهن و با تنوع اندک نقوش جانوری و گیاهی در شبکهبندی و کادرهای هندسی در ردیف های افقی، طراحی و بافت شده اند؛ بنا بر نوع استفاده از پارچه برای مصارف گوناگون (حکم سلطنتی، ردا یا لباس شاهی و هدیه) نوع تزئین و بافت طراز متفاوت بودهاست.
Mosques are places for spiritual presence of different kind of people which is decorated with various motifs. Oshtorjan Jame mosque is one of the most beautiful mosques in Ilkhanid era which is important in its entrance, alter and motifs and might be a challenging and open research issue. This mosque has aesthetic characteristics and special visual values. This paper introduces the Oshtorjan’s Jame mosque’s entrance in terms of motifs. This research aims to answer what and how visual and aesthetic values of Oshtorjan’s Jame mosque’s entrance and the motifs used in this architecture. According to results, it is specified that north entrance motifs are applied with stucco, brick and tile such as plants, geometric and graphic line. There is a conflict in simple walls without motifs and the entrance full of motifs which is thought provoking. In this mosque all kinds of Girih tiles and Eslimis are used. There is a symmetry in the entrance in terms of form and divisions, but it is observed the using symmetrical motifs of asymmetry.