Abstract:
مقاله ی حاضر نقدی است بر کتاب شرح شوق تالیف استاد سعید حمیدیان در پنج مجلد و 4397 صفحه در تجزیه و تحلیل غزلیات خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی.
در این مقاله ابتدا امتیازات و کاستی های ساختاری کتاب بررسی شده سپس امتیازات و کاستی های محتوایی آن مورد بحث قرار گرفته است. در این رهگذر فصل هایی چون: جهش معرفتی، آفاق زبانی ورود به متشابهات سخن و مهندسی فرهنگ فراهم آمده است.
در ادامه کاستی های محتوایی از دو منظر نقد درون ساختاری و نقد برون ساختاری بررسی شده و به دنبال آنها فصلی مستقل به تحلیل سازواری کتاب با مبانی و پیش فرض های مفروض اثر و نیز سازواری با مبانی و پیش فرض های اسلامی اختصاص یافته است. آخرین عنوان مقاله نتیجه گیری از مباحث مطروحه است که در آن داوری نهایی در باب این اثر مطرح شده است. بر این تقدیر کتاب شرح شوق در شمار ارزشمندترین آثار حافظ پژوهی و حتی بهترین پژوهش های ادبی معاصر قلمداد شده است که می توان گفت یکی از تحقیقی ترین و اجتهادی ترین پژوهش های صورت گرفته در علوم انسانی در یک صدسال اخیر است که می تواند در جهت کاربردی و راهبردی مولفه های فرهنگ ایران نقش آفرین باشد.
book which goes through the Ghazaliyat - e- Hafez in 5 volumes & 4397 pages in order to present the latter’s thorough analysis.
In this study the structural and content- based advantages and shortcomings are discussed&finally ordered as such:
The Rise of wisdom، Linguistic Horizens، Entrance into speech Similarities & Fashioning of culture.
The content- based short comings are then analyzed from two points of view; contextual and textual. More over،an independent chapter is devoted to the agreement of the book and the principles & presuppositions of the primary source &those of Islam.
The last section of the paper is drawing conclusion from the discussed issues which entails the final judgment about the book. Sharh-e- Showq is accordingly evaluated as among the most voluable &even among the best of the contemporary body of research in the realm of Hafez studies.
It can be asserted that it is one of the richest books in terms of investigation and proficiency It can also be grouped among the best works in the field within the last hundred years. As such it can play an effective role in furthering the cultural cause in Iran، both strategicaiiy & practically.
Machine summary:
بر این تقدیر کتاب شرح شـوق در شمار ارزشمندترین آثار حافظ پژوهی و حتی بهترین پژوهش های ادبی معاصر قلمداد شده است که می توان گفت یکـی از تحقیقـیتـرین و اجتهـادیتـرین پـژوهش هـای صورت گرفته در علوم انسانی در یک صدسال اخیـر اسـت کـه مـیتوانـد در جهـت کاربردی و راهبردی مؤلفه های فرهنگ ایران نقش آفرین باشد.
از جمله لایه های جالب و جاذب در زبان دل چیزی است که مولانـا آن را «مـوج سـخن » می خواند و توصیفی اجمالی از آن میکند: ایـن سـخن و آواز از اندیشـه خاسـت تــو نــدانی بحــر اندیشــه کجاســت لیک چون مـوج سـخن دیـدی لطیـف بحـر آن دانـی کـه باشـد هـم شـریف (مولوی، جلال الدین محمد، ١٣٦٣: ٧٠) بر این تقدیر موج سخن دلالتی پنهانی و پیامی لطیف از حالات و کیفیات روحی اسـت که از ماورای کلمات و بطن کلام می تـراود و بـر دل مخاطـب چنـگ مـیزنـد (نیـری، محمدیوسف ، ١٣٨٦: ٥٤) کتاب شرح شوق جلوه گاه جذابی از افق های کلام است .
تأکید میکنم که اساس نظر استاد بر ایـن اسـت کـه شراب در شعر حافظ همان باده ی حقیقت و به زبانی دیگـر بیـانی از لـذت هـای عقلـی است و در جای جای کتاب به اثبات این نظـر همـت گماشـته اسـت امـا در برابـر ایـن اندیشه ی محکم گزاره ها و عبارت هایی هم یافت میشود که ظاهر آن با مـوازین مطـرح شده متناقض مینماید و به اعتقاد اینجانب لازم است که این دسـت جمـلات بازسـازی شود و اگر این کار نشود مخاطب در حیرت میافتد و عاقبت متوجه نمیشـود کـه آیـا این مرد ماندگار تاریخ و فرهنگ و ادب و اندیشه بشری واقعا باده خوار بوده یا نبوده ؟!