Abstract:
با افزایش نیاز جوامع امروزی بهویژه جوامع درحالتوسعه نظیر ایران به حاملهای انرژی و با توجه به پایانپذیری سوختهای فسیلی و همچنین تأثیرات زیستمحیطی این نوع سوختها، ضرورت کشف و استفاده از منابع انرژی جدید بیشازپیش اهمیت یافته است. انرژیهای نو و تجدیدپذیر بهعنوان منابع انرژی تمامنشدنی، رایگان، دوستدار محیطزیست و قابلدسترس در اغلب نقاط، میتوانند مکمل مناسبی برای سوختهای فسیلی باشند. در کشور ایران نیز با توجه به دلایل بیانشده، تمرکز بر این حوزه فنّاورانه بیشتر شده است. در این راستا، هدف از این مقاله توصیف فرآیند گذار انرژیهای تجدیدپذیر در ایران است تا بتوان به این سؤال پاسخ داد که آیا گذار در انرژیهای تجدیدپذیر در ایران در حال وقوع است یا خیر؟ درواقع در این مقاله، روند توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران با تکیه بر مطالعات گذار، براساس سطوح آشیانه، رژیم و دورنما توصیف شده است. ابتدا رویدادهای مهم در این حوزه از شروع تا به امروز در سه سطح آشیانه، رژیم و دورنما تشریح شده است و درنهایت، مراحل گذار انرژیهای تجدیدپذیر در ایران در چهار مرحله با ترکیب رویکرد چندسطحی و چندمرحلهای توصیف شده است. بر اساس نتایج بهدستآمده از این مطالعه مشخص میشود که اولاً ایران هماکنون در ابتدای شروع فرآیند گذار و در مرحله اوجگیری است. همچنین در کشورهای درحالتوسعه بهتر است دسترسی به آشیانههای بالغ بهجای وجود آشیانههای بالغ در این کشورها مدنظر قرار گیرد تا بتوان تحلیل دقیقتری از گذار در اینگونه کشورها ارائه کرد. ضمن اینکه جدای از عوامل فشار محیط کلان و دسترسی به آشیانههای بالغ دیگر کشورهای توسعهیافته، جایگزینی سیاستهای معطوف به بازار بهجای سیاستهای تحریک طرف عرضه بدون توجه به بازارسازی، در مراحل اخیر گذار، یکی از عوامل اثرگذار بر تسریع روند شروع گذار در این نوع از فناوریها در ایران بوده است.
Machine summary:
ابتدا رویدادهای مهم در این حوزه از شروع تا به امروز در سه سطح آشیانه، رژیم و دورنما تشریح شده است و درنهایت، مراحل گذار انرژیهای تجدیدپذیر در ایران در چهار مرحله با ترکیب رویکرد چندسطحی و چندمرحلهای توصیف شده است.
در ایران نیز مقالات زیادی با استفاده از رویکرد نظام نوآوری فناورانه به توصیف و تحلیل توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران پرداختهاند ولی باید توجه داشت که بر اساس مطالعات مارکارد و تروفر نظام نوآوری فناورانه بیشتر به شکلگیری فناوری توجه دارد و توجه چندانی به تفکیک سطح رژیم و آشیانه و همچنین دورنمای سیستم موجود ندارد.
در پایان باید گفت با توجه به اینکه سؤال پژوهش حاضر آن است که آیا گذاری در انرژیهای تجدیدپذیر در ایران در حال رخ دادن است یا خیر، بهترین رویکرد برای پاسخ به این سؤال، استفاده از رویکرد تحلیل چندسطحی بیانشده توسط گیلز [5] با تکیه بر روش </رجوع شود به تصویر صفحه> تحقیق مطالعه موردی است.
در این مطالعه نیز گذار انرژیهای تجدیدپذیر در ایران با استفاده از روش پژوهش مطالعه موردی بر اساس رویکرد تحلیل چندسطحی موردبررسی قرار گرفته است و سپس با تحلیل رویدادهای مهم در سه سطح آشیانه، رژیم و دورنما و اثرگذاری آنها بر میزان انرژی تولیدشده، مراحل گذار را مبنی بر منحنی اس-شکل<FootNote No="135" Text="S-SHAPE"/> مشخص مینماید.
در ادامه، چارچوب مفهومی تشریح میشود: توسعه مبانی نظری و ارائه چارچوب مفهومی در این مقاله سعی شده است فرآیند توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران بر اساس مفهوم گذار تعریف شود و از رویکرد تحلیل چندسطحی و رویکرد مرحلهای گذار بهعنوان مدل مرجع استفاده شود.
Geels, &quot;Technological transitions as evolutionary reconfiguration processes: a multi-level perspective and a case-study,&quot; Res. Policy, vol.