Abstract:
ازون تروپوسفری یک ترکیب ثانویه و یکی از اجزای اصلی در سیستم سیبرنتیک آب و هواست. این ترکیب دارای آهنگ تغییرات منظم روزانه، ماهانه و سالانه است تا از این طریق میزان ورودی اشعه های فرابنفش خورشید را که به تروپوسفر می رسند، کنترل نموده و از ورود بیش از اندازه آنها جلوگیری نماید. در این میان آب و هوا هوشمندانه چرخه ازون تروپوسفری را از طریق بازخوردهای مثبت و منفی کنترل می نماید. متقابلا چرخه ازون تروپوسفری نیز با نظم خود، به حفظ تداوم پویا در آب وهوا کمک می نماید. این پژوهش شناختی با اتکاء به تجزیه و تحلیل آماری داده های بلندمدت ازون تروپوسفری در کلانشهر تهران انجام شده است. نتایج نشان می دهد انسان با افزایش پیش عناصر ازون باعث گردید تا نظم چرخه طبیعی این ماده مفید به هم بخورد. بنابراین طی یک سینرژی مثبت غلظت های ازون تروپوسفری به شدت افزایش یافت. در چنین وضعیتی، ازون تروپوسفری نام آلاینده به خود گرفته است. افزایش میانگین ازون تروپوسفری در سال های اخیر، یک لایه محافظتی بر سطح شهر تهران بوحود آورده است. طی این فرآیند، شاخص اشعه فرابنفش کاهش یافت. کاهش دریافتی اشعه فرابنفش خورشید در مقابل افزایش ازون تروپوسفری، مکانیزم کنترلی آب و هوا بوده تا رفتار ازون را به حالت نرمال برگرداند. نتیجه این بازخورد منفی، آغاز روند نزولی در فراوانی وقوع ازون های بیشینه و نامطلوب و همچنین کاهش میانگین ازون سالانه شهر طی سال های 2008 تا 2010 بوده است.
Machine summary:
نتیجه این بازخورد منفی ، آغاز روند نزولی در فراوانی وقوع ازونهای بیشینه و نامطلوب و همچنین کاهش میانگین ازون سالانه شهر طی سالهای ٢٠٠٨ تا ٢٠١٠ بوده است .
بنابراین به دنبال پاسخ به این سؤالات است که چرخه و روند تغییرات غلظت ازون تروپوسفری به صورت سیستماتیک از کدام عناصر و شرایط آب و هوایی تأثیر می پذیرد؟ نقش سیستماتیک این چرخه به عنوان یک خرده سیستم ، در تداوم پویایی سیستم آب و هوا چیست ؟ دادهها و روششناسی نحوه دریافت و پردازش داده دادههای ساعتی ازون تروپوسفری سیزده ایستگاه سنجش و پایش آلودگی هوای موجود در شهر تهران برای دوره ٢٠١١-٢٠٠١ از طریق شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران (ایستگاههای بازار، مهرآباد، اقدسیه ، ژئوفیزیک، شهر ری و پارک رز) و اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران (ایستگاههای قلهک، تجریش ، آزادی، پردیسان، بهمن و سرخه حصار) دریافت گردید.
R وجود رابطه همبستگی معنادار بین چرخه شبانه روزی O٣ ،NO ، NO٢ و همچنین روابط بین این سه با عناصر آب و هوایی تابش ، دمای هوا و رطوبت در طول شبانه روز و ماههای مختلف ، مؤید وابستگی شدید ازون تروپوسفری به پیش عناصر و ارتباط معنادار بین آنهاست (جدول٢).
تحلیل آماری ازونهای نامطلوب کلانشهر تهران در طول شبانه روز نشان داد بالاترین فراوانی آنها بین ساعات ١٤ تا ١٦ رخ می دهد یعنی کمی پس از اوج تابش خورشید و مطابق با بیشینه دمای شبانه روزی (شکل ١٠).
Heidorn, David Yap, (1986), A Synoptic Climatology for Surface Ozone Concentrations in Southern Ontario, 1976–1981, Atmospheric Environment (1967), Volume 20, Issue 4, Pages 695-703 21.