Abstract:
از مهمترین تاثیرات خزش روستایی را می توان در تغییر کاربری اراضی جستجو نمود. بروز چنین
پدیده ای به تخریب و از بین رفتن زمینهای کشاورزی و رشد پراکنده و منفصل ساخت وسازهای مسکونی و دیگر کاربریهای غیرکشاورزی در اراضی زراعی و باغی شده، تاجایی که به نحو چشمگیری- در گذر زمان- از وسعت زمینهای کشاورزی و باغی روستاها کاسته شده است. این مقاله به دنبال شناخت و تحلیل پیامدهای خزش روستایی بر میزان و شدت تغییر کاربری اراضی در سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر همدان طی دوره 20 ساله (1394-1374) است. محدوده مورد پژوهش شامل 24 سکونتگاه روستایی بزرگ در حدفاصل 10 کیلومتری شهر همدان با مجموع جمعیتی حدود 67 هزار نفر (میانگین جمعیت روستایی 2800 نفر) در یک عرصه زراعی و باغی است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با استفاده از تکمیل پرسشنامه و انجام مصاحبه و چندین بار بازدید میدانی و مقایسه نقشه های GISدو مقطع 1374 و 1394 و تحلیل فضایی آنها بوده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در مجموع 70 درصد گسترش فیزیکی روستاها در زمین های زراعی دیم و آبی و نیز باغات (داخل یا مجاور بافت روستاها) اتفاق افتاده است. مابقی گسترش بافت روستاها نیز در زمین های کشاورزی قابل کشت، زمین های تفکیک شده بنیاد مسکن، اراضی منابع طبیعی و فضاهای غیرزراعی داخل بافت روستایی بوده است. یافته های تحقیق نشان داد که میزان مساحت بافت کالبدی روستاها در ابتدای دوره (1374) بالغ بر 450.3 هکتار بوده که در پایان دوره (1394) به 776.2 هکتار رسیده که این میزان نشان دهنده تخریب و تغییر کاربری اراضی بیش از 220 هکتار زمین کشاورزی و باغی محدوده مورد مطالعه است. بر این اساس مدیریت خردمندانه اراضی زراعی و باغی و سیاستگذاری ها در جهت حفاظت و صیانت از زمین های کشاورزی در منطقه شهری همدان و سکونتگاههای روستایی پیراشهری در قالب رویکرد پیوندهای روستایی- شهری ضروری است.
Machine summary:
این مقاله به دنبال شناخت و تحلیل پیامدهای خزش روستایی بر میزان و شدت تغییر کاربری اراضی در سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر همدان طی دوره ٢٠ ساله (١٣٩٤-١٣٧٤) است .
در نوشتار حاضر، سعی کرده ایم که میزان تغییر کاربری اراضی و از بین رفتن منابع زمین روستایی را در محدوده سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر همدان مورد بررسی و تحلیل قرار داده و پیامدهای این پدیده بر تغییر کاربری اراضی زراعی و باغی روستاها را بشناسیم .
سکونتگاههای روستایی این منطقه با وجود اراضی حاصلخیز دیم و آبی و اقتصادی کشاورزی و باغداری پررونق طی زمان در نتیجه خزش روستایی - شهری تغییرات کاربری اراضی و از دست دادن زمین های کشاورزی را تجربه کرده است .
Fengming موضوع مهم خزش و از دست دادن زمین های کشاورزی در چین و نادیده انگاشتن رشد زمین مسکونی روستایی اشاره داشته و تاکید می کند بخش مهمی از خزش روستایی و توسعه فیزیکی روستاها در نتیجه تغییر کاربری و تبدیل مزارع و کشتزارها بوده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) نتیجه گیری در این مقاله به خزش روستایی به عنوان یک پدیده در حال بروز در محدوده سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر همدان و تاثیر آن بر تغییر کاربری اراضی و از بین رفتن زمین های زراعی و باغی ٢٤ سکونتگاه روستایی پرداخته شد.
محدوده مورد مطالعه بر بستری زراعی و باغی بعنوان یک قطب کشاورزی محسوب می شود که تحولات ناشی از خزش روستایی به تغییر کاربری اراضی کشاورزی به نفع دیگر کاربریها (مسکونی و کارگاهی ) منجر شده است .