Abstract:
در بررسی سبک فردی بیهقی در حوزه زبانی، ترنم پنهانی الفاظ و اصوات و اتحاد الفاظ و معانی و به تبع آن، خلق تداعیهای ذهنی، جلوه ای خاص دارد. توجه ویژه بیهقی به نمایش ظرفیت و استعداد زبان فارسی در آهنگین بودن آن با به گزینی و هنرمندی در انتخاب واژه ها و صامتها و مصوتها، تکرار و تناسب آوایی از ویژگیهای منحصر به فرد بیهقی است. اعجاز این عوامل در آفرینش نثری آهنگین، جذاب و دلنشین و بسیار تاثیر گذار، محور بحث ما در این نوشتار است.
Machine summary:
نگارنـده در متن حاضر به ارائه و بررسی شواهدی از متن تاریخ بیهقی خصوصا ، داستان حسنک وزیـر بعنوان یکی از عالیترین نمونه های بلاغت و فصاحت کلام بیهقی میپردازد، باشـد کـه علـل ترنم پنهانی ، توازن آوائی و تداعیهای ذهنی را که از ویژگیهای خاص بیهقی اسـت بیابـد و برای این سئوال پاسخ درخور ارائه دهد .
ص ٢٢٦ (تکرار صامت ش ٦ بار - تکرار مصوت ی ٦ بار) (سجع متوازی بین چشم و خشم ) امیر مسعود برنشست و قصد شکار کـرد و نـشاط سـه روزه ، بـا نـدیمان و خاصـگان و مطربان و در شهر خلیفة شهر را فرمود داری زدن بر کـران مـصلای بلـخ ، فـرود شارسـتان (ص ٢٣٣) تکرار صامت (ت - د) ، (ز - س) و (ش ) تکرار هجای (ان ) سجع متوازن میان : شکار - نشاط در تاریخی که میکنم سخنی نرانم که آن به تعصبی و تزیدی کشد (ص ٢٢٦) تکرار مصوت بلند (ای ) جمله آراسته به صنعت ازدواج نیز هست ١: (تعصبی و تزیدی ) تکرار هجاها با فرزندان و برادران من برابر است (ص ٢٣٠) (تکرار هجای «ان » و «بر») این مرد از کرانه بجستی و فرصتی جستی و تضریب کردی و المی بـزرگ بـدین چـاکر رسانیدی و آنگاه لاف زدی (ص ٢٢٦) قریب المخرج بودن و همصدایی صامتهای : ز - س - ص - ض (تکرار هجای بلند (ای ) در ١٠ واژه ) توجه شود به هماوایی آخر فعلها و آهنگ جهـشی و کوتاه در جمله های کوتاه و پی در پی که تداعیگر حالت پرشهای کوتاه و پی در پی اسـت .