Abstract:
دوران حکمرانی سلسلة صفویه را میتوان اولین دوره ای دانست که تبادلات میان ایرانیان و اروپاییان به شکل جدی، پس از پدیدة رنسانس به وجود آمد و ایران را تحت تاثیر قرار داد. مطالعات تاریخی حاکی از آن است که یکی از مهم ترین راههای تاثیرپذیری این سرزمین از غرب روابط تجاری- فرهنگی است. در این مقاله ورود کالاهای اروپایی از آغاز تشکیل سلسلة صفوی، تا پایان مورد بررسی قرار گرفته است. پیگیری مساله چگونگی ورود این اجناس و همچنین به وجود آمدن فضایی مناسب برای شکلگیری این روابط در راستای این پژوهش کمک شایانی میکند. تاثیر این دستاوردها بر زمینههای فرهنگی و اجتماعی ایران آن زمان، همچنین به وجود آمدن سبکهای جدید هنری و موقعیتهای جدید اقتصادی به اختصار در این مقاله آمده است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است و روابط جامعة ایران و اروپا را با توجه به آثار و منابع تاریخی مربوطه تحلیل و ارزیابی میکند.
Machine summary:
مصنوعات جدید اروپائی که در دورة صفویه از قرن ١٧ م به بعد به ایـران وارد میشـد، (به جز پارچه های انگلیسی که قبل از آن هم وارد شـده بـود و نمیتـوان آن را محصـول جدیـد و حاصله از رنسانس دانست ) را میتوان بر اساس زمینه های متفاوت بدین صورت تقسیم بندی نمود: ١- تجهیزات نظامی ٢- محصولات صنعتگران اروپائی ٣- آثار و محصولات هنرمندان اروپائی .
اولـین توپ هـای استفاده شده در جنگ های اروپایی در حدود سال های ١٣٢٠ است و «قدر مسلم این اسـت کـه در نیمۀ دوم قرن ١٤ میلادی توپخانه به وسیله کلیه قدرت های نظامی اروپایی مانند انگلستان ، اسپانیا و پرتقال به کار برده شد» (سیوری، ١٣٨٠: ١١٤).
باید توجه داشت که دستگاه چاپ ارامنه ، ساخت ایران بود ولی فـن سـاخت آن مانند توپ ها و تفنگ های ایرانی تماما از اروپا گرفته شـده بـود و آنچـه در ایـران سـاخته شـد، چیزی جدا و یا اضافه نسبت به مدل اروپایی نداشت .
نبود متخصص به فن ساعت سازی در دوره شاه صفی نشان از عدم ادامۀ رونـد کـار محمـد حـافظ اصفهانی و پرداختن به این صنعت در دوران صفویه ، لااقل تا دوران شـاه صـفی اسـت و ایـن نیـز مانند تجهیزات نظامی که قبل از صفویه وجود داشته ولی در جنگ چالدران اسـتفاده نشـده باعـث تعجب است .
٢- مصنوعات اروپائی در سه زمینه وارد ایـران شدند: تجهیزات نظامی که توسط مشاوران سیاسی و نظامی وارد شد- انـواع کالاهـای مصـرفی و تجملی که محصول کار صنعتگران اروپایی بود و آثار و ابزار هنر نقاشـی ٣- ورود ایـن کالاهـا بـه ایران ورودی مقطعی نبود و در زمان های آینده نیز ادامه پیدا کرد.