Abstract:
مسئولیت پدر و مادر در حقوق ایران و انگلستان مبتنی است بر تقصیر. در حقوق مصر نیز مبنا چنین است، با این تفاوت که این تقصیر مفروض انگاشته شده است. در فرانسه، در اواخر دهۀ پایانی قرن بیستم، مبنای مسئولیت پدر و مادر از فرض تقصیر به مسئولیت محض دگرگون شد. در بسیاری از ایالت‌های امریکا نیز مسئولیت محض پدر و مادر قاعدۀ عمومی به‌شمار می‌آید. در راستای توجیه مسئولیت محض، خطر پدیدآمده از فرزندداری و تضمین حقّ زیان‌دیده از برجسته‌ترین دلایل هستند. از سوی دیگر، پیدایش رویکرد توزیعی به مسئولیت مدنی، بیش از پیش بر توزیع زیان و به دنبال آن، مسئولیت محض پای می‌فشارد. در حقوق ما، نگرش توزیعی به مسئولیت مدنی و پیرو آن، محض دانستن مسئولیت پدر و مادر دشوار است. دادرسان ما اختیاری برای دگرگونی مبنای مسئولیت ندارند و از‌این‌رو، در قلمرو مسئولیت مبتنی بر تقصیر، با نگرش بر عدم نیاز به تمرکز بر خطر برخاسته از فرزندداری، امارۀ قضایی راهکاری برای آسان نمودن اثبات مسئولیت والدین به‌شمار می‌آید.
Machine summary:
در برابـر، در جاهايي که چنين شرايطي موجود نيست و حتي نگراني جبران زيان زيـان ديـده نيـز بـه آن افزوده ميشود- به گونه اي که حتي باور به ملاک نوعي براي تقصير نيز سودي به همراه نـدارد- چالش بزرگ در راستاي باور مسئوليت نامستقيم يا تبعي پدر و مادر در برابر زيـاني کـه از کـار فرزند پديد ميآيد، شناخت مبناي مسئوليت است ؛ به اين معنا که تقصير در اين راسـتا تـا چـه اندازه به کار خواهد آمد و چگونه ميتوان از خشکي آغازين نظام مبتني بـر تقصـير کاسـت و يـا اينکه چگونه ميتوان مسئوليت پدر و مادر را از بند بايستگي نشان دادن تقصـير رهـا سـاخت ؟ اين پرسش ها خود به رخ گشادن پرسش هاي ديگري دامن ميزند، بدين گونه که رکن تقصير در مسئوليت پدر و مادر در برابر کارهاي زيان بار فرزندان چگونه به کار بسته ميشود؟ ناتواني مـالي فرزندان و توانايي مالي پدر و مادر خواه در کنار رکن تقصير و خواه بينياز از آن ، تـا چـه انـدازه در گرايش به مسئوليت آنان يا دگرگوني بنيان حـاکم بـر مسـئوليت ايشـان تأثيرگـذار اسـت و رويهم رفته ، همۀ تلاش بر پاسخگويي به اين پرسش بوده اسـت کـه آيـا مـيتـوان شـخص يـا اشخاصي را شناسايي کرد که به گونه اي با زيان زننـده يـا کـار زيـان بـار ارتبـاط داشـته باشـند- به عنوان موضوع نوشتار ما- و آيا ميتوان با اين رويکرد، پدر و مادر را در راسـتاي جبـران زيـان زيان ديده پاسخگو به شمار آورد و نقشي براي تقصير قائل نشد؟ نظام هاي حاکم بر مسـئوليت پـدر و مـادر در برابـر کارهـاي زيـان بـار فرزندان در يک نگاه بررسي رژيم هاي حقوقي جهان نشان از به کار بستن دو مدل دربارة مسئوليت پـدر و مـادر دارد؛ مدل نخست بر پايۀ تقصير پيريزي شده که در آن ، گاه بار اثبـات تقصـير بـر دوش زيـان ديـده است و گاه وجود آن فرض شده و درنتيجه ، اين پدر و مادرند که بايد کوشش کافي خويش را به اثبات رسانند.
(
, 
, 
)
