Abstract:
یکی از مهمترین مسائل در تاریخ فرهنگی شبه قاره، مهاجرت اندیشمندان ایرانی به آن دیار است که آثار و برکات علمی و فرهنگی زیادی را در بر داشته است. در این بین مفسّران ایرانی در رشد علمی جریان تفسیر در شبه قاره موثر بودند. به طور کلی مراحل تفسیر در شبه قاره را به سه بخش قابل تحلیل است: 1. مرحلهی تکوین (قرن 1-6 ه.ق) که تفسیر قرآنکریم در قالب ترجمه و سپس متون حدیثی و عرفانی ارائه میشود و منابع مستقلی به تفسیر قرآن اختصاص نمییابد، 2. مرحلهی توسعه تفسیر (قرن 7-12 ه.ق) که کتب تفسیری از منابع روایی مستقل میشود، 3. مرحلهی تجدد و نوگرایی که بعد از گورکانیان و با آغاز دوران استعمار انگلستان آغاز میشود.
حضور مفسران ایرانی در مرحلهی دوم تفسیر شبه قاره آثار فراوانی داشت: هدایتگری در نظام سیاسی، تصدی مناصب حکومتی، تبلیغ دینی، اصلاحگری اجتماعی، تقویت روابط مردم و حاکمان از مهمترین آثار سیاسی-اجتماعی این حضور بود. در بخش علمی-فرهنگی نیز مفسران ایرانی در شبه قاره موثر بودند که پرورش شخصیتهای علمی، تاسیس مراکز علمی، نشر آثار علمی و تقویت زبان فارسی از جملهی آنهاست.
Machine summary:
برای بررسی این تاثیرگذاری ابتدا مراحل تاریخی تفسیر در شبه قاره را بررسی کرده و سپس به بررسی تاثیرات سیاسی-اجتماعی و علمی-فرهنگی حضور مفسران ایرانی در هند میپردازیم.
حضور مفسران ایرانی در مرحلهی دوم تفسیر شبه قاره آثار فراوانی داشت: هدایتگری در نظام سیاسی، تصدی مناصب حکومتی، تبلیغ دینی، اصلاحگری اجتماعی، تقویت روابط مردم و حاکمان از مهمترین آثار سیاسی-اجتماعی این حضور بود.
این کتاب سبب شد سلطان سکندر پادشاه کشمیر شریعت را در امر حکومت دخالت دهد و تحت تاثیر نظریهی سیاسی میر سید علی برای اولین بار منصب شیخ الاسلام را ایجاد کرد (عطایی،1387، ص217).
قاضی نور الله شوشتری نیز از بزرگترین مفسران ایرانی مهاجر به شبه قاره است که شاگردان زیادی تربیت کرد.
ج) نشر آثار علمی میر سید علی همدانی از نویسندگان بزرگ فارسی است که به تازی هم آثاری دارد و تعداد کتب ایشان بیش از صد جلد کتاب، رساله و مجموعه شعری است که برخی از آنها در ایران، پاکستان، هند و تاجیکستان به چاپ رسیده است (ر.
گسترش زبان و ادب فارسی از مهمترین تاثیرگذاری فرهنگی میر سید علی در کشمیر بوده است.
شاگردان میر سید علی با نشر آثار فاخر علمی نیز به این امر توسعه بخشیدند (ر.
یکی از برکات و آثار هجرت میر سید علی به کشمیر این بود که بعد از ایشان نیز بزرگان و شاعران زیادی از ایران به کشمیر رفتند و در تقویت ادبیات فارسی و دین و هنر آنها کوشیدند؛ مانند: صائب تبریزی و ابوطالب کلیم (اذکایی، 1368، ص59).