Abstract:
وهابیان و اسلاف آنان، به شماری از آیات قرآن کریم؛ ازجمله آیة 31 سورة یونس استناد کرده و بر این نکته پای فشردهاند که: مشرکان صدر اسلام به توحید در ربوبیت اعتقاد داشتند و تنها دلیل شرک آنان، شرک در عبادت و واسطه قرار دادن بتها برای تقرب به خدا بوده است. وهابیان با توسعه در مفهوم عبادت و ادعای توحید ربوبی برای مشرکان عصر نزول نتیجه گرفتهاند که مسلمانانی که اولیای الهی را واسطه بین خود و خدا قرار میدهند، همانند مشرکان صدر اسلام به شرک عبادی گرفتار شدهاند. مفسران فریقین با استناد به آیات پرشماری ازجمله آیة «وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللّهِ آلِهَةً لَعَلَّهُمْ یُنْصَرُونَ» (یس: 36 و 74) و نیز گزارشهای تاریخی فراوان که بیانگر استمداد و استعانت مشرکان از بتها میباشد، بر شرک ربوبی مشرکان معاصر بعثت تأکید کردهاند. مفسران شیعه و سنی با بهرهمندی از آیة 31 سورة یونس پاسخهایی را ارائه دادهاند. برخی اعتراف مشرکان به ربوبیت را دروغ و غیرواقعی دانستهاند. برخی گفتهاند اعتراف در این آیه، مشروط به شرط محذوف ـ انصاف و تأمل ـ است. شماری این اعتراف را از سر ناچاری دانستهاند و برخی دیگر گفتهاند: اگرچه مشرکان به ربوبیت خدا اقرار کردهاند ولی با این وجود به توحید در ربوبیت قائل نبوده و به ربوبیت ربالارباب قائل بودند.
Machine summary:
شرک ربوبی مشرکان عصر نزول در آینه تفسیر تطبیقی با تمرکز بر آیۀ 31 سوره یونس علی خراسانی 1 (تاریخ دریافت: 21/05/96؛ تاریخ پذیرش: 05/10/96) چکیده وهابیان و اسلاف آنان، به شماری از آیات قرآن کریم؛ ازجمله آیة 31 سورة یونس استناد کرده و بر این نکته پای فشردهاند که: مشرکان صدر اسلام به توحید در ربوبیت اعتقاد داشتند و تنها دلیل شرک آنان، شرک در عبادت و واسطه قرار دادن بتها برای تقرب به خدا بوده است.
در ضمن، آیات قرآن روشنگر این نکته است که مشرکان مکه گرفتار شرک عبادی بودند، در برابر بتها و غیر خدا به سجده میافتادند و آنها را عبادت میکردند؛ چهاینکه بسیاری از آیات قرآن، ناظر به شرک عبادی آنان و اقامه برهان بر نفی و بطلان چنین شرکی است.
این مقاله عهدهدار پاسخ به این پرسش است که، آیا از آیات قرآن کریم افزون بر شرک عبادی، شرک ربوبی مشرکان عصر نزول نیز استفاده میشود؟ یا چنانکه وهابیان گفتهاند، آنان در اعتقاد به ربوبیت موحّد بوده و تنها شرک عبادی داشتند.
از آیات قرآن کریم بهروشنی استفاده میشود که اقوام پیامبران پیشین و بتپرستانی که قرآن زندگی آنها را گزارش کرده است نیز از رهگذر شرک در ربوبیت و باور به تدبیر برخی امور عالم از سوی غیر خدا، به شرک عبادی میگراییدند و موجودی را به امید کسب سود یا دفع زیان عبادت میکردند که به گمان خود در شئون مختلف هستی مؤثر است.