Abstract:
اندیشة سیاسی حضرت امام خمینی قدس سرّهم فیلسوف و متفکر و عارفی که نظریة دولت را بر اساس اصول اسلام تحول بخشید، در مقایسه با متفکران و فیلسوفان، به ویژه قدمای فیلسوفان، برتری، جامعیت و کارآمدی اندیشة سیاسی اسلام را اثبات کرده و بر غنای این مباحث افزوده است. این نوشتار نظریة دولت از دیدگاه حضرت امام سرّهم را با اندیشة توماسآکوئیناس با رویکرد حقوق عمومی، با روش کتابخانهای و بررسی آثار نوشتاری و گفتاری، مقایسه نموده و اشتراکات و تفاوتهای آن را استخراج کرده است.
غایت فراطبیعی و الهی داشتن دولت، مشروعیت الهی، نیاز دولت به ابزار وحی، رهبری نهاد دینی، شرط علم و عدالت برای حاکم، ابتنای قانون موضوعه بر قانون الهی، و نظارت مردمی بر دولت از اشتراکات عمدة دو دیدگاه است. این دو اندیشه در نوع حکومت، علت ضرورت دولت، رابطة دولت با نهاد دینی، جایگاه مردم و الزامی بودن تشکیل دولت بر فرد اصلح تفاوتهای ظریفی دارند.
Machine summary:
حضرت امام دقیقا بعد از جملات فوق، که تبیین جامعی از هدف اسلام برای دولت است، میگوید: اینها مقدمه است؛ همهاش مقدمة این است که یک ملت انسان پیدا بشود؛ یک ملتی که روح انسانیت در آن باشد پیدا بشود؛ تحول پیدا بشود در خود اشخاص.
دیدگاه حضرت امام و آکوئیناس از جهت دیگری نیز شباهت دارند؛ هر دو بر این نظر توافق دارند که تشخیص مصالح جامعه کار دشواری است، و کسی که بهتر از همه مصالح را تشخیص میدهد در مسیحیت پاپ، و در اسلام ولی فقیه است.
حضرت امام تفاوت الگویی را که ارائه کرده است با الگوی سلطنتی مشروطه و جمهوری را چنین بیان میکند که مقنن واقعی و اصلی در این حکومت خداست، ولی در دو الگوی مذکور، غیر خداست: فرق اساسی حکومت اسلامی با حکومتهای «مشروطۀ سلطنتی» و «جمهوری» در همین است؛ در اینکه نمایندگان مردم یا شاه در اینگونه رژیمها، به قانونگذاری میپردازند؛ در صورتی که قدرت مقننه و اختیار تشریع در اسلام، به خداوند متعال اختصاص یافته است (همان).
3) رابطة دولت با نهاد دینی آکوئیناس اگرچه معتقد است که دولت در ادارة امور جامعه، باید زمینة رسیدن انسان به غایت فراطبیعی را فراهم سازد و در امور فراطبیعی تابع کلیسا باشد، ولی دولت را مستقل از نهاد دینی کلیسا میداند و معتقد است که حکومت غیر دینی نیز اگر عدالت را رعایت کند حکومتی مطلوب است؛ زیرا «حاکمان کافر...
نتیجهگیری مقایسة نظریة دولت از دیدگاه حضرت امامخمینی( با اندیشة توماس آکوئیناس، اشتراکها و تفاوتهایی در حقوق عمومی دارد: غایت فراطبیعی و الهی داشتن دولت، مشروعیت الهی، نیاز دولت به ابزار وحی، رهبری نهاد دینی، شرط علم و عدالت برای حاکم، ابتنای قانون موضوع بر قانون الهی، و نظارت مردمی بر دولت از اشتراکهای عمدة دو دیدگاه است.