Abstract:
مهاجرت تدریجی ایرانیان به هند، نفوذ اولیه آنان در دربار فرمانروایان محلی و کسب قدرت سیاسی که از دهه های میانی قرن هشتم آغاز شد به ماندگاری آن ها تا قرن سیزدهم هجری در دولت گورکانیان انجامید. برخی از این مهاجران در دربار گورکانیان به ویژه دوران پادشاهی اکبر، جهانگیر و شاه جهان، عنوان منصب دار که یک مقام نظامی بود کسب کردند و منشا اثر مهم در مظاهر مختلف فرهنگی و تمدنی از جمله معماری شدند. با این وصف تاثیر منصب داران ایرانی مهاجر به شبه قاره هند، در تحولات تمدنی آن سرزمین به ویژه در موضوع معماری مورد باز کاوی قرار نگرفته است. از این رو مسئله مزبور با فقر بررسی های علمی مواجه می باشد. این نوشتار در صدد پاسخ به این سوال است که با توجه به آنکه دوره حکومتی اکبر و جانشین او جهانگیر دوره احیا اندیشه، هنر هندی و بازگشت به معماری هندوان بود، منصب داران مهاجر ایرانی به این سرزمین، در حوزه معماری عصر گورکانی چه نقشی ایفا نمودهاند و چه نتایجی به بار آورده اند؟ در نگاه نخست به نظر می رسد که ایشان توانسته اند ضمن انتقال مظاهر معماری ایرانی – اسلامی به حوزه حکومتی گورکانیان، ابداعات مهمی نیز در این زمینه داشته باشند. ارائه تصویری واقع بینانه از تاثیر حضور فعال منصب داران ایرانی در تحول و تکامل مصادیق و مظاهر معماری و آشنایی اهالی هند با شاخص های معماری ایرانی، هدف اصلی پژوهش است
Machine summary:
برخی از این مهاجران در دربار گورکانیان به ویژه دوران پادشاهی اکبر، جهانگیر و شاه جهان ، عنوان منصب دار که یک مقام نظامی بود کسب کردند و منشا اثر مهم در مظاهر مختلف فرهنگی و تمدنی از جمله معماری شدند.
نوشتارحاضردر صدد پاسخ به این سوال است که با توجه به احیا اندیشه و هنر هندی و بازگشت به معماری هندوان در عهد اکبر و جهانگیر، منصب داران مهاجر ایرانی به این سرزمین ، در حوزه معماری عصر گورکانی چه تاثیری داشته و این اثر گذاری چه نتایجی به بار آورده است ؟ در نگاه نخست به نظر می رسد که اینان توانسته اند ضمن انتقال مظاهر معماری ایرانی – اسلامی به حوزه حکومتی گورکانیان ، ابداعات مهمی نیز در این زمینه داشته باشند.
از این جهـت ضـرورت دارد نقـش منصـب داران ایرانی که یکی از موضوعات مهم در تاثیرگزاری فرهنگ و تمدن ایرانیان در سـایر جوامـع ، بـه ویژه شبه قاره هند است مورد عنایت قرار بگیرد.
از دیگر آثاری که می توان به آن اشاره کرد اطبای عهد مغلیه تالیف سید کوثر علـی چاندپوری است مولف ضمن معرفی پزشکان منصب دار ایرانی در دربار گورکانیان به اقدامات آن ها در حوزه تمدنی از جمله معماری نیز پرداخته است .
در واقع میتوان گفت تمایل پادشاهان گورکانی به ابراز و اظهار پیوند خود با نیاکانشان در ایران به ویژه عهد تیموریان و نیز حضور برخی معماران ایرانی مانند میرک میرزا غیاث که معمار هرات و بخارا بود موجب تبعیت گورکانیان از سبک ایرانی شده است .