Abstract:
این مقاله ابیات تضمینشده را در کتاب کلیله و دمنه با روشی توصیفی-تحلیلی بررسی کرده است. تضمین شعر یکی از ویژگیهای متون منثور است و نثر فنی و مصنوع، بیشترین بهره را از این صنعت برده است. در میان کتابهای نثر فنی و مصنوع در ادب فارسی، کلیله و دمنه یکی از بهترین نمونه-های موجود در زمینه تضمین و بهرهگیری از شعر فارسی و عربی است؛ به همین دلیل ابیات فارسی تضمینشده در این کتاب در شیوهای توصیفی-تحلیلی، مورد بررسی قرارگرفتهاست. در این پژوهش، نام شاعرانی که شعرشان در کتاب کلیله و دمنه تضمین شده و پیوند معنایی و محتوایی اشعار تضمینی کلیله و دمنه با متن، بررسی شده است. نصرالله منشی در استفاده از ابیات دیگران، مغلوب لفظ نشده و غالباً معنی، اولویت او در گزینش ابیات تضمینی بوده است. اندیشههای تعلیمی و حکیمانه، اجتماعیات، آموزههای دینی و عرفانی، رویکرد تقدیرگرایانه و اندیشههای مدحی و ذمّی مهمترین مضامینی است که متن کلیله را با اشعار تضمینی پیوند دادهاست. نگاه دقیق و انتقادی نصرالله منشی در گزینش ابیات، با گذشت روزگاران مورد تأیید قرار گرفته و از آن پس، ابیات تضمینی کلیله، منبعی قابل اعتماد برای نویسندگان نثر فنی و مصنوع در گزینش اشعار تضمینی شدهاست.
Technical prose is more than the meaning in the thought of the arrangement of the word, and uses a lot of rhetorical delusions to decorate the word. One of these linguistic and rhetorical delicacies is the guarantee of poetry during prose. In this paper, the names of the poets that their poems are quote in Kalileh and Demneh, and the semantic and content links of the quote lyrics in Kalileh and Demneh with the text are investigated. Nasr al-Lah Monshi was not defeated by word and his priority was meaning in the selection of the quote verses. He has specially looked at content and language in the selection of verses. Educational and wise thoughts, social sciences, religious and mystical teachings, fanatical approach, and subjective and thoughtful ideas are the main subjects that have linked the text with quote poetry. The authors suggest that other prose books should be investigated from this approach in order to clarify some of the links between poetry and prose in Persian literature, and the methods and techniques and hidden and obvious tips of the quote poetry in Persian prose should be critically analyzed and criticized.
Machine summary:
ازجمله تحقیقاتی که مرتبط با پژوهش پیش روست ؛ عبارتند از: مقاله «اثرپذیری ساختاری کلیله و- دمنه از اشعار ابوالفرج رونی» از لیلا امیری و زرین تاج واردی که در کاوش نامه در سال ١٣٩٣ در شماره ٢٨ منتشر شده ؛ در این مقاله به درج و تضمین هایی که نصرالله منشی در سطح واژگان ، ترکیبات ، تعبیرات و آرایه های ادبی از شعر ابوالفرج رونی کرده است ، پرداخته شده است .
برخی کارهای پژوهشی دیگر که با موضوع کتاب کلیله منتشر شدند به طور ضمنی به تضمین شعر در این کتاب پرداختند؛ مانند پایان نامه «بررسی و تحلیل اشعار سنایی در متون نثر تا پایان قرن دهم » از محبوبه علیحوریفیض آبادی که در سال ١٣٨٩ در دانشگاه فردوسی مشهد دفاع شده است .
نبوغ نصرالله منشی و الگو قرار گرفتن اثر او موجب شده شیوه های تضمین شعر در این کتاب مانند بیشتر ویژگیهای آن مورد توجه نویسندگان ادوار بعد قرار گیرد «و این نکته نشان میدهد که تأثیرپذیری از کلیله ویژگی مشترک غالب کتب نثر فنی و مصنوع است .
٢-١- میزان بهره گیری نصرالله منشی از شعر شاعران یکی از مهم ترین مسائل تضمین در کتاب کلیله ودمنه ، شاعرانی هستند که اشعارشان در این کتاب مورد استفاده قرار گرفته است .
بخش عمده ای از پیوند معنایی بخش های منثور کتاب با اشعار تضمینی از حال و هوای حکیمانه مشترک آن ها تأمین میشود و البته غلبه چنین اندیشه هایی بر فضای کلی شعر فارسی کار تضمین اشعاری از این دست را برای نصرالله منشی آسان کرده است .