Abstract:
روابط سوریه و ایران را میتوان از قدیمیترین روابط بین ایران و یک کشور عربی نام برد. این رابطه اگرچه هرگز به سطح روابط استراتژیک ارتقای کامل نیافت، اما عمدتا در سطح روابط نسبتا خوب باقی مانده است. اصل و سطح این روابط در برهههای متفاوت تاریخی، همواره موجب دلخوری دولتهای عربی و غربی بوده، اما هرگز تاکنون منجر به قطع این روابط نگردیده است. سوریه چرا به جمهوری اسلامی ایران نزدیکتر شده است؟ فرضیة مقاله نشان میدهد که سوریه بهمنظور ایجاد موازنه در برابر تهدیدات رژیم اسرائیل، توازن قدرت در جهان اسلام و تثبیت اوضاع داخلی به روابط نزدیکتر با جمهوری اسلامی ایران گرایش پیدا کرده و نقش متحد را ایفا میکند. هدف پژوهش، تبیین ریشهها، دلایل، چرایی و چگونگی روابط نزدیک دو کشور است. در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی و با نوآوری درآمیختن سه سطح ملی، منطقهای و فرامنطقهای، نسبت به سایر تحقیقات با موضوع مشابه صورت گرفته، درنهایت این نتیجه بهدست آمده است که سوریه با تقویت بیشازپیش ارتباط با جمهوری اسلامی ایران، بین سه موضوع تثبیت اوضاع داخلی (وجه ثبات)، مقابله با تهدید اسرائیل (وجه امنیت ملی) و توازن قدرت در جهان اسلام (وجه منافع ملی) بر محور موازنة تهدید، پل زده است.
Machine summary:
» (هنسن، تافت و ویول، 1390: 138) علاوه بر این، کشور سوریه همانند رقیب خود (عراق)، نهتنها با از دست دادن متحد خود (شوروی) در موضع ضعف قرار گرفته و با چالش امنیتی مواجه گشته، بلکه دشمنان و رقبای منطقهای این کشور (اسرائیل، عربستان سعودی و ترکیه) به دلیل رابطة حسنه و تنگاتنگ با ایالاتمتحده بیشازپیش تقویت شدهاند؛ بنابراین در نظم جدید بعد از فروپاشی، «عراق و سوریه که با احتمال بالای منازعه در منطقه مواجه بودند، ولی این وضعیت با این واقعیت که آنها با تکقطب (آمریکا) اختلاف و درگیری داشتند، درحالیکه دشمنان منطقهای آنها جزء متحدان آمریکا بودند، تشدید میشد» (همان، 1390: 141) این امر را باید در کنار سایر عوامل، ازجمله دلایلی برای اتخاذ راهبرد موازنه از سوی سوریه محسوب نمود.
در چنین شرایطی بوده که سوریه راهبرد موازنة تهدید را برگزیده و با حمایت از محور مقاومت در برابر اسرائیل، جمهوری اسلامی ایران را که در معرض تهدید مشابه از سوی رژیم صهیونیستی و حامی فرامنطقة آن یعنی ایالاتمتحده آمریکا قرار داشته، در کانون روابط خود قرار داده است.
حرکت به سمت ایران بر محور مقاومت در این راستا معنا مییابد؛ بنابراین بهنوعی میتوان گفت که سوریه بین موازنة تهدید رژیم صهیونیستی و توازن قدرت در جهان اسلام ارتباط برقرار کرده و بر این اساس راهبرد سیاست خارجی خود را تبیین نموده است.
نتیجهگیری و پیشنهادها درنهایت با توجه به تمامی مطالب گفتهشده، چنین نتیجهگیری میشود که سوریه با تقویت بیشازپیش ارتباط با ایران بین سه موضوع تثبیت اوضاع داخلی (وجه ثبات)، مقابله با تهدید اسرائیل (وجه امنیت ملی) و توازن قدرت در جهان اسلام (وجه منافع ملی) بر محور موازنة تهدید، پل زده است.