Abstract:
مقاله حاضر، براساس پژوهشی با عنوان اثرات تمرکززدایی بر یادگیری در کلاس درس تهیه شده است. مطالعه حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است و پس از بررسی مفاهیم با ارائه نتایج به پیشنهادات کاربردی پرداخته شده است. موضوع تمرکز و عدم تمرکز از موضوعاتی است که در تاریخ آموزش وپرورش محل بحث و منازعه علمای تعلیم و تربیت و خط مشی های آموزشی بوده است. تاریخ یک صد ساله ی اخیر، یعنی قرن بیستم، خود به تنهایی نمایانگر آن است که بسیاری از نظام های آموزش با مسئله ی تمرکز و عدم تمرکز دست به گریبان بوده اند. بودن در یکی از دو قطب متمرکز و غیرمتمرکز یا حتی قرار گرفتن بر روی طیفی از تمرکز و عدم تمرکز یک امر مدیریتی است و مبتنی بر نوع مدیریت سیاسی، اجتماعی و جهت گیری های ایدئولوژیک دولت ها است. هر یک از نظام های تصمیم گیری دارای مقتضیات و معایب و مزایای خاص خویش هستند. نظام آموزشی ایران دارای مشخصات متمرکز است و اغلب در پاسخ به مشکلات این نظام به دنبال احیای نظام غیرمتمرکز هستند. وقوع این پدیده، یعنی عدم تمرکز در ساختار نظام آموزشی در مولفه های گوناگونی نظیر تصمیم گیری، ساختار اداری، مالی و. . . صورت می پذیرد.
Machine summary:
نظام هاي تصميم گيري و مشارکت يکي از مسايل اساسي در نظام برنامه ريزي درسي، پاسخ به اين پرسش است که تصميمات برنامه هاي درسي بايد توسط چه کساني و در چه سطحي گرفته شود؟ متخصصان برنامه ريزي درسي، در پاسخ به اين سؤال ، سه نوع نظام برنامه ريزي درسي متمرکز، غيرمتمرکز و نيمه متمرکز را معرفي نموده اند (بهرامپور، ١٣٧٨).
نظام برنامه ريزي درسي کشورهاي مختلف را بر حسب ميزان تمرکز و فقدان اثرات تمرکززدايي بر يادگيري در کلاس درس / ٣٣ تمرکز١ميتوان بر روي يک پيوستار قرار داد (بهرام پور، ١٣٧٨).
اين موضوع باعث شد، دولت ها آرام آرام به تعيين حدود دخالت خود در مدارس بيانديشند و عامل برنامه ريز درسي را در خدمت خويش گرفتند تا خواسته هاي دولت ها را به سان اسنادي مکتوب در اختيار مجريان (معلمان ) 1- Centralized-Decentralized 2- Brooks 3- Karlsen ٣٤ / فصلنامه تحقيقات جديد در علوم انساني، دوره جديد، شماره بيست و سوم ، زمستان ١٣٩٨ * * * * * قرار دهد.
در دهه هاي اخير، تمرکززدايي در آموزش وپرورش به منظور به حداکثر رساندن سهم سطوح پايين تر و افزايش مشروعيت و کارآيي نظام هاي آموزشي و اجراي مطلوبتر برنامه هاي درسي، سيري رو به توسعه داشته است و بيشتر کشورها در نقاط مختلف جهان ، آن را دنبال کرده اند.
مطالعات انجام شده و شواهد موجود در نظام برنامه هاي درسي دوره هاي آموزش عمومي و متوسطۀ ايران حاکي از متمرکز بودن نظام طراحي و توليد برنامه هاي درسي يکسان براي تمام دانش آموزان است (سلسبيلي، ١٣٨٦).