Abstract:
عبدالملک مرتاض، دانشمند الجزایری، از اندک دانشمندانی است که میکوشد گفتمان نقد ادب عربی امروزه را سامان دهد و ساختمان آن را برپایة میراث ارزشمند نقد کهن عرب بسازد. ازآنجاکه بدون روایتکاوی نمیتوان بخش بزرگی از نثر امروز عرب را فهمید، بنابراین دستیابی به کتابی آموزشی و روشمند در این زمینه مهم مینماید. چاپ کتاب فی نظریة الروایة: بحث فی تقنیات السرد از مرتاض، به سال 1998 م، کاوشی رژف در شگردهای روایتپردازی بهشمار میرود که راهی منسجم و جدید را در نظریهپردازی و تحلیل گفتمان داستان عربی، براساس میراث داستانی کهن عرب و با دید انتقادی به نظریة غربی روایت، ارائه میدهد. سؤال پژوهش این است که آیا نویسندة این کتاب در ارائة کاوشی روشمند از داستان و بومیسازی آن پیروز شده است. تحلیل محتوای کمی و کیفی این کتاب نشان میدهد که این کتاب گفتمانکاوی داستان را برپایة میراث کهن داستانی عرب و روایتشناسی نوین مغربزمین بنا نهاده و در زمینة ساخت واژههای معادل در نقد داستان پیروز بوده است؛ چنانکه میتوان آن را منبعی برای درس نثر معاصر عربی دورة دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاههای ایران پیشنهاد کرد.
Abdul Malik Mortaz, Algerian scholar, is one of the few scholars, trying to organize the discourse of contemporary criticism Arabic and creating its structure based on the valuable heritage of ancient Arabic critique. Without narrative, it is impossible to understand a large part of Arabic prose today; therefore, it is important to achieve an educational book that has a systematic approach. The publication of the book “In the Theory of the Novel” in 1998, was a profound exploration of narrative techniques that showed a new and harmonious way in the theory and analysis of story discourse, with a critical view of Western narrative theory, for analyzing the underlying foundations of the story, and based on the ancient heritage of the Arabic story. The present paper aims to find out whether the author of this book been victorious in presenting a systematic exploration of the story and its localization. The quantitative and qualitative analyses of this book show that the discourse of the story was based on the ancient Arabic heritage and the modern narrative of the West, and has succeeded in making equivalent terms in the critique of the story, so that this book can be offered for the contemporary Arabic prose in PhD course of Arabic Language and Literature at universities of Iran.
Machine summary:
تحلیل محتوای کمی و کیفی این کتاب نشان میدهد که این کتاب گفتمـان کـاوی داستان را برپایۀ میراث کهن داستانی عرب و روایت شناسی نوین مغرب زمین بنا نهـاده و در زمینۀ ساخت واژه های معادل در نقد داستان پیروز بوده است ؛ چنان که میتـوان آن را منبعی برای درس نثر معاصر عربی دورٔە دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه هـای ایـران پیش نهاد کرد.
١. ١ اهمیت و ضرورت پژوهش «روایت کاوی» درگفتمان کاوی ادبی جایگاه ارزش مندی دارد و در دنیـای عـرب ناقـدانی ماننـد حمیـد لحمـدانی، غالـب هلسـا، سـیزا قاسـم ، سـعید یقطـین ، یمنـی العیـد، عبـدالله ابـراهیم ، محمد مفتاح ، و عبدالملک مرتاض به این مقوله ازنظر علمی پرداخته اند و هرکـدام نوشـته هـای درخوری منتشر کرده اند، اما به نظر میآید که عبدالملک مرتـاض راهـی متفـاوت در ارائـۀ ایـن دانش دارد که آن را در کتاب فی نظریۀ الروایۀ: بحث فی تقنیات السرد به خوبی نشان داده است .
مقالـۀ «جهـود عبدالملک مرتاض فی تنظیر القراءۀ فی کتاب نظریۀ القـراءۀ» ابـراهیم عبـدالنور چـاپ شـده در مجلۀ القراءات دانشگاه بسکرۀ، شـمارٔە دوم کـه در آن نویسـنده موضـوع «راه انـدازی نظریـۀ عمومی خوانش » را از مرتاض بررسی مـیکنـد (عبـدالنور ٢٠١٠: ٥٥)؛ پایـان نامـۀ المصـطلح السردی عند عبدالملک مرتاض (کتاب فی نظریـۀ الروایـۀ نموذجـا) از بـوجملین مصـطفی در دانشگاه قاصدی مرباح در سال ٢٠١٢ م که در آن پژوهش گر سـاخت واژه هـای داسـتانی را بررسی کرده است و مرتاض را در این زمینه نوآور میداند.