Abstract:
از آنجایی که اوامر و نواهی، محور اصلی در استنباط احکام اللهی هستند و تمام توجه مجتهد نیز معطوف به فهم این دو است، نوشتار حاضر در صدد آن است که به واسطه بحث از یکی از تقسیمات مهم این دو ماهیت، موسوم به اوامر و نواهی مولوی و ارشادی در مصیر فهم هر چه بیشتر معالم دین ایفای نقش کند.
اساسیترین بحث از این تقسیم، ارائه تعریفی صحیح است که این نوشتار علاوه بر تبیین آن و بررسی شاخصهای موجود برای تمییز اوامر مولوی از ارشادی از مسائلی قبیل تاریچه و منشا این تقسیم، ثمرات بحث، اصل اولی در اوامر و اختلاف علماء و غیره سخن خواهد گفت.
Machine summary:
مخفی نماند که بر این توجیه، دو اشکال وارد است اول آنکه خیلی سازگار با کلام قائل نیست؛ چرا که وی تصریح کرده است که حتی نامی از این اصطلاح در میان علماء قبل از مرحوم شیخ موجود نبوده است، در حالی که به گزارش مرحوم محقق رشتی، تفاوتی که میان اوامر ارشادی و مولوی هم اکنون بحث میشود، در زمان قبل مرحوم شیخ نیز مورد بحث، و به همین نام و اصطلاح، رایج بوده است.
دو ویژگی مهمِ اوامر ارشادی از منظر شیخ( در این عبارت مرحوم شیخ به دو ویژگی مهم و معروف اوامر و نواهی ارشادی که خود شاخصه این نوع از اوامر هستند اشاره میکنند و آن شاخصهها این است که عمل به مفاد امر ارشادی ثواب، و ترک آن عقابی نخواهد داشت، یعنی وجوبی که در مرحله قبل از اعتبار شارع، ناشی از حکم عقل باشد و بدون اینکه امری از طرف مولوی صادر شود ثابت است، ثواب و عقاب علی حده نخواهد داشت.
تعریف مرحوم اصفهانی نجفی صاحب حاشیه بنابراین مرحوم اصفهانی مانند مرحوم شیخ اوامر ارشادی را چنین تفسیر میکنند: اوامر ارشادی، اوامری هستند که برای بیان مصلحتی که در فعلِ مأمورٌ به و یا ترک منهیٌ عنه وجود دارد صادر شدهاند و هیچ فرقی هم نمیکند که این مصلحت، یک مصلحت دنیوی باشد و یا یک مصلحت اخروی.