Abstract:
انسجام و یکپارچگی فضایی سکونتگاه‌های پیرامون مناطق کلانشهری با شهر مرکزی و توسعه حمل و نقل شهری پدیده‌ای را تحت عنوان سفرهای روزانه ایجاد کرده است. این پدیده در شهرها و روستاهای پیرامون مناطق کلانشهری به چشم می‌خورد و از طرفی با توجه به ساختارهای اقتصادی و اجتماعی این پدیده با تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد. در کشور ما تاکنون آمار رسمی از این تعداد جمعیت منتشر نشده، اما در سرشماری 1385 اولین تلاش برای بررسی این جمعیت انجام شد. در این بررسی با استفاده از تحلیل اکتشافی و بکارگیری آمارهای فضایی سعی شد تا این پدیده از نظر مکانی و از نظر توزیع فضایی در پیرامون کلانشهرهای کشور مشخص شود. بر اساس یافته‌های تحقیق این پدیده در همه کلانشهرهای کشور وجود دارد اما از نظر توزیع مکانی این پدیده، کلانشهرها از همدیگر متفاوت هستند. بر اساس تحلیل‌های فضایی انجام شده در کلانشهرهای اصفهان، تهران و شیراز این پدیده از نظر مکانی به صورت خوشه‌ای بوده که نشاندهنده ناهمگنی فضایی در سطح این کلانشهرهاست بصورتی که بالاترین مقادیر در مجاورت کلانشهرها بچشم می‌خورد. در کلانشهر تبریز این داده‌ها دارای یک توزیع نامنظم بوده است. از این رو در این کلانشهر این پدیده نه در سطح کلانشهر پراکنده شده و نه به صورت خوشه‌ای دارای مکانی مشخص است.
Abstract Spatial integration of settlements around metropolitan areas with central cities and urban transport development has created a phenomenon as day trips. This phenomenon in cities and villages around metropolitan areas and due to the economic and social structures of can be seen with differences. In our country official statistics of this population since have not been released, but the 1385 census was the first attempt to study this population. In this study, we try to consider the location and spatial distribution of the phenomenon is known around the metropolises of the country with usage of extraction analysis and spatial statistics. Based on the research findings, this phenomenon exists in all metropolises of the country, but in terms of spatial distribution, the big cities are different. Based on the spatial analysis performed in the metropolises of Isfahan, Tehran and Shiraz, this phenomenon from spatial perspective is cluster that represents spatial heterogeneity in the metropolitans, So that the highest values are found in the vicinity of metropolitans. The data contained in the Tabriz metropolitan area has an irregular distribution, hence, this phenomenon is not at the level of the Metropolitan scattered and not as a cluster has a specific place. Key Words: Daily Trips, Location Analysis, Spatial Statistics, Metropolitans Key Words: Daily Trips, Location Analysis, Spatial Statistics, Metropolitans Key Words: Daily Trips, Location Analysis, Spatial Statistics, Metropolitans Key Words: Daily Trips, Location Analysis, Spatial Statistics, Metropolitans Key Words: Daily Trips, Location Analysis, Spatial Statistics, Metropolitans Key Words: Daily Trips, Location Analysis, Spatial Statistics, Metropolitans
Machine summary:
در اين مقاله تلاش می‌شود تا با توجه به خصوصيات فضايي اين پديده در کلانشهرهای کشور از نظر فضايي بررسي گردد و مشخص شود که مهم‌ترین خوشه‌های جمعيت روستايي پيرامون مناطق کلانشهری کشور که از اين پديده برخوردارند کدامند؟ از نظر فضايي و مکاني، توزيع آن‌ها به چه صورت است؟ چه تفاوت‌هایی از نظر فضايي در کلانشهرهای کشور مشاهده می‌شود؟ پیشینه تحقیق خراسانی (1391) در رساله‌ی دکتری خود با عنوان «تبیین زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی»، بیان می‌کند که نرخ بیکاری در میان سرپرستان خانوار در این روستاها، 8/14 درصد است که با توجه به موقعیت قرارگیری آن‌ها در حاشیه‌ی شهرها و نیز نزدیکی به بازار کار تهران، رقم نسبتاً بالایی محسوب می‌شود.
اين ميزان با احتساب جمعيتي که محل کار يا تحصيل آن‌ها در آبادي ديگر بوده است، 2/31 درصد از جمعيت بالاي ده سال مناطق روستايي منطقه‌ی کلانشهری اصفهان را شامل می‌شود.
جدول 3- جمعيت ده ساله و بيش‌تر بر اساس محل کار يا تحصيل در نقاط روستايي کلانشهرهای کشور (1385) (به تصوير صفحه مراجعه شود) (منبع: مرکز آمار ايران، 1385) وضعیت آمد و شد جمعیت روستایی به کلانشهر تهران: بر اساس سرشماري سال 1385 در منطقه‌ی کلانشهری تهران، شهرستان پاکدشت، ساوجبلاغ، نظرآباد، ورامين، شهريار، رباط‌کریم و شميرانات، بيش‌ترين جمعيت شناور را در سطح منطقه کلانشهری تهران داشته‌اند.
(به تصوير صفحه مراجعه شود) شکل 11- خود همبستگي فضاي کلانشهر تبريز بر اساس آماره خودهمبستگي فضايي و شاخص موران که برابر با 1/0 بوده است، اين مقادير براي نقاط روستايي کلانشهر شيراز به صورت خوشه‌اي بوده است.
(
, 
, 
)
