Abstract:
جامعهشناسی ادبیّات، ازسویی با جامعهشناسی و از دیگرسو با ادبیّات در ارتباط است. آثار هنری و ادبی بهدلیل اینکه در بستر رویدادهای اجتماعی خلق میشوند، وسیلهای برای بیان مسائل اجتماعی هستند. جنگ، یکی از اتّفاقاتی است که ساختار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور ایران و فلسطین را تغییر داد. در همین راستا، نویسندگان توانستهاند آثار شایان توجّهی درزمینۀ ادبیّات جنگ خلق بیافرینند. با توجّه به اینکه جامعهشناسی در رمانهای جنگ، کمتر مورد توجّه پژوهشگران قرار گرفته است، در پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی - تحلیلی و براساس مکتب تطبیقی آمریکایی، اوضاع دو سرزمین ایران و فلسطین، در دو رمان مهمان مهتاب اثر فرهاد حسنزاده و أعراس آمنه اثر ابراهیم نصراللّه، تحلیل جامعهشناسانه شده است تا مقاومت و پایداری مردم و استقامت آنها در دفاع از آرمانهایشان نشان داده شود. درپایان این نتیجه بهدست آمد که دو نویسنده، براساس جهانبینی و خاستگاه اجتماعی خود توانستهاند اوضاع اجتماعی دو جامعه را بهگونة مطلوبی بازتاب دهند. با این تفاوت که دو نویسنده، دیدگاه متفاوتی نسبت به جنگ دارند. فرهاد حسنزاده، بیشتر بر کارکردهای منفی جنگ و بیان دلخراشترین صحنههای آن مبادرت دارد؛ درحالی که ابراهیم نصراللّه، اتّفاقات تلخ و شیرین را درکنار هم قرار میدهد؛ بنابراین به این وسیله مشخّص میشود که دیدگاه بینابینی نسبت به جنگ دارد.
The sociology of literature, on the one hand, is related to sociology and, on the other hand, to
literature. Artistic and literary works are the means for expressing the social issues because they
are created in the context of social events. War is one of the events that changed the social,
economic and cultural structure of both Iran and Palestine. In this regard, the authors have been
able to create the remarkable works in the field of war literature. Regarding to this fact that this
sociology in war novels has been less targeted by researchers, in this research, a descriptiveanalytical
approach is based on the American comparative school , the situation of the two lands
of Iran and Palestine, in the two novels, Mehtab Guest by Farhad Hassanzadeh and Azras
Ameneh by Ibrahim Nasrolah, have been subject to the sociological analysis in order to depict the
resilience of the people and their perseverance to defend their ideals. In the end, we concluded
that the two authors, based on their global and social origins, have been able to reflect the social
situation of the two societies in a desirable manner. Their difference is that the two authors have a
different perspective on the war. Farhad Hassanzadeh has more and more to do with the negative
effects of war and the most horrific scenes of warfare, while Ibrahim Nasrolah brings together
bitter and sweet happenings, thus it is clarified that he has the intermediate view to war.
Machine summary:
41-60 مؤلّفههای جامعهشناختی در رمان أعراس آمنه (ابراهیم نصراللّه) و مهمان مهتاب (فرهاد حسنزاده) ستاره حسنی 1 دانشجوی کارشناسیارشد زبان و ادبيّات عربی، دانشکدة ادبيّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ايران محمّدنبی احمدی 2 دانشيار گروه زبان و ادبيّات عربی، دانشکدة ادبيّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ايران دریافت: 22/4/1397 پذیرش: 31/2/1399 چکیده جامعهشناسی ادبیّات، ازسویی با جامعهشناسی و از دیگرسو با ادبیّات در ارتباط است.
با توجّه به اینکه جامعهشناسی در رمانهای جنگ، کمتر مورد توجّه پژوهشگران قرار گرفته است، در پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی - تحلیلی و براساس مکتب تطبیقی آمریکایی، اوضاع دو سرزمین ایران و فلسطین، در دو رمان مهمان مهتاب اثر فرهاد حسنزاده و أعراس آمنه اثر ابراهیم نصراللّه، تحلیل جامعهشناسانه شده است تا مقاومت و پایداری مردم و استقامت آنها در دفاع از آرمانهایشان نشان داده شود.
حاتمی چراغ (1393) یژوهش عناصر داستان را در رمانهای مهمان مهتاب، پسران جزیره زمانی برای بزرگ شدن و آواز نیمه شب بررسی کرده است؛ امّا درمورد رمان مهمان مهتاب و أعراس آمنه بهطور اختصاصی، پژوهشی صورت نگرفته و برای نخستينبار است که دو رمان پیشگفته بهصورت تطبیقی بررسی شدهاند.
» (1387: 158) در رمان أعراس آمنه نیز شیوة روایت بهصورت دانای کل است که شخصیّتهای فرعی از زبان شخصیتهای اصلی معرّفی میشوند؛ مانند این مثال که آمنه جزئیات ظاهری شخصیّت صالح را اینگونه بهنمایش میگذارد: «فَجأة رَأیتُ ذلِکَ الزَّعب الناعِم الأسود فَوق شَفَتَکَ العُلیا.
در رمان أعراس آمنه حوادث داستان در 141 صفحه برای مخاطب بهتصویر کشیده شده است.