Abstract:
کار و اشتغال، از عناصری است که برای پیمودن مسیرهای رشد مادی، روانشناختی، معنوی، اجتماعی و اخلاقی، نقشی بنیادی دارد. کار و تولید برای ادامه زندگی و بقای جامعه، ضرورتی اجتنابناپذیر دارد. ملتی که اهل کار، تلاش و نوآوری باشد، ثروتمند است و تحریم اقتصادی بر آن تأثیر ندارد؛ اما جامعهای که آحاد آن بیانگیزه، تنبل، مصرفگرا و بیکار باشند، جامعهای فقیر و وابسته است. اشتغال و کار میتواند زمینه آسیبهای اجتماعی، اخلاقی، روانشناختی و امنیتی را تنزل بخشد؛ اما جامعه فقیر و بیکار، امنیت ملی و اجتماعی نخواهد داشت. چنین جامعهای در برابر تحریم اقتصادی، قدرت مقاومت ندارد. از همین روست که رسولخدا9 فرمود: «اللَّهُمَ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْهَمِّ وَ الْحَزَنِ وَ الْعَجْزِ وَ الْکَسَلِ وَ الْبُخْلِ وَ الْجُبْنِ؛ بار خدایا! من از همّ و غم و ناراحتی و ناتوانی و تنبلی و بخل و ترس به تو پناه میبرم». این نوشتار میکوشد جایگاه کار و اشتغال در آموزههای اسلامی را تبیین نماید.
Machine summary:
بسیاری از تحریمهای کشورهای استکباری، به سبب عدم تلاش هر چه بیشتر در اقتصاد است؛ از این رو در آموزههای دینی مردم به درآمدهای مجاز و کسب حلال تشویق شدهاند و کار، در تراز عبادت خداوند و در ردیف مجاهدت در راه خدا معرفی شده است.
پیامبر اعظم میفرماید: «اَلْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَالِ؛ عبادت هفتاد جزء دارد و بهترین جزء آن، طلب حلال است» امام رضا نیز میفرماید: «اَلَّذِي يَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا يَكُفُّ بِهِ عِيَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛ کسى که در طلب روزى مىکوشد و فضل خدا را مىجوید تا مخارج اهل و عیال خود را کفایت کند، اجر و پاداش او از مجاهد راه خدا بیشتر است».
برای مثال افزایش تولیدات در عرصههای مختلف، میتواند سبب افزایش کار و اشتغال شود؛ زیرا تولید یکی از مهمترین ثمرات کار و تلاش است و نقش تعیینکنندهای در امنیت اقتصادی و به دنبال آن امنیت روانی جامعه دارد.
امام صادق فرمود: «منظورت از طلب دنیا چیست؟» عرض کرد: «منظورم تأمین معاش خود و خانوادهام و صله رحم، صدقه، حج و عمره به وسیله آن مالى است که به دست آوردهام».
حضرت فرمود: اگر این جوان برای معاش خود کار و تلاش میکند که در زندگی محتاج دیگران نباشد و از مردم بینیاز گردد، او با این عمل در راه خدا قدم بر میدارد.
اگر به نفع پدر و مادر و ضعیف و یا کودکان ناتوان خود کاری میکند و قصد دارد با این کار زندگی آنان را تأمین کند و از مردم بینیازشان سازد، باز هم راه خدا خواهد بود.