Abstract:
ارمغان مهم رؤیارویی ایرانیان با غرب، چالش بین سنت و تجدد بود. حوزة مسائل زنان نیز در چنبره این چالش گرفتار آمد. این مقاله میکوشد با رویکردی جامعهشناختی- تاریخی و با روش اسنادی و کتابخانهای به این پرسشها پاسخ دهد که تفکر جنبش حقوق زنان از چه زمانی وارد فضای فکری جامعة ایرانی شد و در قالب چه گفتمان هایی به اشاعه خود پرداخت و در این مسیر نقش روشنفکران چگونه بوده وآنها چه راه هایی را در این راستا پشت سر گذاشتند و علت تاخیردر پرداختن آنها به مساله زنان چه بوده است. یافتهها حکایت از این دارد که حوادث پیش و پس از انقلاب مشروطه، زمینة آشنایی برخی زنان ایرانی را با جنبش زنان در غرب فراهم آورد. در این میان، ساختاری شبه جنبش در ایران شکل گرفت که بر زیست بهتر زنان و احقاق حقوق زنان تأکید میکرد . اما با ظهور دوره پهلویها، جنبش شکل دولتی به خود گرفته و به موجی آرام بدل شد. با پیروزی انقلاب اسلامی،بعد از گفتمان مشروطه و گفتمان پهلوی، گفتمان سومی از جنبش حقوق زنان شکل گرفت .این گفتمان را طیفهای متفاوت و گاه متناقضی تشکیل میدهند و به نوعی درصدد پاسخگویی به چالشهای سنت و مدرنیته است.
An important gift of Iranians facing the West was the challenge between tradition and modernity. The field of women's issues was also caught up in this challenge. This article tries to answer the questions of when the thought of the women's rights movement entered the intellectual space of the Iranian society and in the form of what discourses it spread and how the role of intellectuals in this direction is done with a sociological-historical approach and through documentary and library methods. What paths have they taken in this direction and what has been the reason for their delay in addressing the issue of women? The findings indicate that the events before and after the Constitutional Revolution provided the ground for some Iranian women to become acquainted with the women's movement in the West. In the meantime, a quasi-movement structure was formed in Iran that emphasized the better life of women and the realization of women's rights. But with the advent of the Pahlavi period, the movement took the form of a state and became a calm wave. With the victory of the Islamic Revolution, after the constitutional discourse and the Pahlavi discourse, a third discourse of the women's rights movement was formed. This discourse is composed of different and sometimes contradictory spectrums and somehow seeks to respond to the challenges of tradition and modernity.
Machine summary:
گفتمان های حقوق زنان در ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی پریا اسکندری/ دانشجوی دوره دکترای گروه علوم سیاسی-اندیشه های سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران ،ایران .
این مقاله می کوشد با رویکردی جامعه شناختی- تاریخی و با روش اسنادی و کتابخانه ای به این پرسش ها پاسخ دهد که تفکر جنبش حقوق زنان از چه زمانی وارد فضای فکری جامعۀ ایرانی شد و در قالب چه گفتمان هایی به اشاعه خود پرداخت و در این مسیر نقش روشنفکران چگونه بوده وآنها چه راه هایی را در این راستا پشت سر گذاشتند و علت تاخیردر پرداختن آنها به مساله زنان چه بوده است .
٢)گفتمان های حقوق زنان از مشروطه تا انقلاب اسلامی ارتباط ایران با اروپا و آشنایی ایرانیان با تمدن جدید غرب به مثابه دو گفتمان متفاوت از دوره صفویه به بعد رخ داد و مفهوم تجدد وارد حوزه فکری جامعۀ ایرانی شد و به نوعی باعث گسستگی در عناصر وحدت و هویت فرهنگی ایرانیان شد(نجفی، ١٣٩١، ص ١٧٠).
از این رو، نقش های مختلف آنها در موقعیت های گوناگونی که داشتند در گسترش اندیشه آزادیخواهانه و برابری طلبانه آنان با هم تلاقی میکرد و از سوی دیگر، اندیشه های افراد و انجمن های زنانه در کتب درسی و آموزش های مدارس دخترانه به دانش آموزان تعلیم داده میشد؛ آموزه هایی که هر چند در پوشش هنرهای خانگی و مهارت های زندگی بود، اما با این همه زمینه ای برای ساختن نوعی انسان مدرن بود تا بتواند نظام فکری و فرهنگی غرب را پذیرفته و تابعی از نظام ارزشی آن درآید.
٣)علل طرح مسائل حقوق زنان از سوی گفتمان های روشنفکری مشروطه تا انقلاب اسلامی توجه به مسئله زنان از سوی روشنفکران ایرانی، بخشی از انگیزه آنان در پیشبرد یک جنبش اجتماعی بود.