Abstract:
تیموریان زندگی شهری را ارج مینهادند و در زمینۀ شکوفا کردن شهرها و رونق دادن به جنبههای گوناگون زندگی شهری کوشا بودند. شهرها کارکرد اجتماعی مهمی داشتند و طبقات و گروههای مختلف اجتماعی در آنها فعال بودند. بنابراین حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان، به مسئلهای مهم تبدیل میشود. در نوشتار حاضر تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان چگونه بود و کدام عوامل و عناصر در شکل دادن به آن نقش داشتند؟ فرضیۀ مورد ادعای پژوهش حاضر این است که تیموریان و برخی طبقات و گروههای اجتماعی، در کنار مناسبات اجتماعی، پویایی اجتماعی شهرهای مهم را امکانپذیر کردند. هدف این نوشتار تحلیل تاریخی حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان است. بر همین اساس، کوشش شده است دیدگاه تیموریان نسبت به شهر و زندگی شهری بررسی شود. همچنین مهمترین گروهها و طبقات اجتماعی مؤثر بر حیات اجتماعی شهر معرفی شوند و به مناسبات اجتماعی شهرنشینان اشاره شود. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که تیموریان در رونق دادن به حیات اجتماعی شهرها مؤثر بودند. شهرهای مهم قلمرو آنها شکوفا شده بود و کانونهای مهم تجمع جمعیت شدند. همچنین انواع فعالیتهای اقتصادی، فرهنگی و مناسبات اجتماعی در آنها گسترش یافت. اینگونه بود که این شهرها از پویایی و سَرزندگی اجتماعی برخوردار شدند.
Timurids extolled urban life and were diligent regarding making flourishing cities and reviving diverse facets of urban life. Cities were of a paramount social function and different social groups and classes were active within them. Therefore, Timurids role turns into an important issue in social life of city. The present study tries to answer this query: “How was the social life of a city within Timurids realm and what factors played a role in forming them?” the intended hypothesis of the current study in that the Timurids and some of social groups and classes besides social relationships, made it possible to bring societal dynamism to the important cities within their realm. The study aims to historically analyze the city’s societal life in Timurids realm. Hence, it is tried to examine the Timurids’ viewpoint regarding city and urban life, introduce the most paramount social groups and classes effective on the societal life of a city, and point out to societal relationships of people. The achieved results of the study suggest that the Timurids were influential on reviving the social life of cities. The important cities located in their realm bloomed and became important loci of population and different kinds of economic and cultural activities and also societal relations developed within them. As a result, these cities achieved much social dynamism.
Machine summary:
فصلنامۀ علمی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س ) سال سی ام ، دورۀ جدید، شمارۀ ٤٨، پیاپی ١٣٨، زمستان ١٣٩٩/ صفحات ٦٩-٤٣ مقاله علمی ـ پژوهشی تحلیل تاریخی عوامل مؤثر بر شکل دهی حیات اجتماعی شهر 1 در عصر تیموریان 2 کامبیز امیر اسمی 3 ابوالحسن فیاض انوش 4 فریدون الهیاری تاریخ دریافت : ١٣٩٧/٠٣/٢٣ تاریخ پذیرش : ١٣٩٨/٠٦/٢٢ چکیده تیموریان زندگی شهری را ارج می نهادند و در زمینۀ شکوفا کردن شهرها و رونق دادن به جنبه های گوناگون زندگی شهری کوشـا بودنـد.
بـر همـین اساس ، تلاش می شود به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که حیات اجتماعی شهر در عـصر تیموریان چگونه بود و کدام عوامل و عناصر در شکل دادن به آن نقش داشـتند؟ ایـن پرسـش اصلی متضمن پرسش های فرعی ذیل است .
دیدگاه تیموریان نسبت به شهر و زنـدگی شـهری چگونه بود؟ مهم ترین گروه ها و طبقات اجتماعی شـهر کـدام بودنـد و چـه نقـشی در حیـات اجتماعی شهر داشتند؟ رفتارهای اجتماعی شهرنشینان چگونه بود؟ در پاسخ به پرسش اصـلی ، فرضیۀ ذیل به آزمون گذارده شده است که : در نتیجۀ علاقه و توجه تیموریـان بـه آبـاد کـردن شهرها امور اقتصادی و فرهنگی رونق گرفت و طبقات و گـروه هـای اجتمـاعی شـهری نظیـر پیشه وران ، تجار، دیوانیان ، شخصیت های دینی و هنرمندان فعال شـدند و بـه حیـات اجتمـاعی شهر معنا دادند و موجب رشد و بهبود آن شدند.