Abstract:
دورة غزنوی یکی از دورههای مهم زبان و ادبیات فارسی است. در این دوره، متون بسیاری تالیف یا از زبانهای دیگر ترجمه شدند که در ادبیات فارسی ماندگار گردیده و در متون دورههای پس از خود نیز تاثیرگذاشتهاند. کلیله و دمنه از جمله متون فاخر این دوره به شمار میرود. با خوانش این متن کهن با رویکرد بینامتنیت و گفتمان، میتوان تاثیر این کتاب را در متون پس از آن بررسی کرد. گفتمانهای حاکم در یک متن لایههای پیدا و پنهان یک جامعه را در زمان تالیفشان بازتاب میکنند. در این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نظریة بینامتنیت ضمنی و تحلیل انتقادی گفتمان، در داستان «درودگر و زن او و دوستگان زن» از کتاب کلیله و دمنه پرداخته شده است. یافتههای پژوهش حاضر حاکی از آن است که تحلیل عناصر این داستان میتواند پیوندهای بینامتنی و گفتمانهای حاکم در آن را نمایان سازد و موجب مشخص شدن وجوه جامعهشناختی در آن شود.
The Ghaznavid era marks one of the important periods of Persian language and literature. Several of the books which were written and translated during this period turned into masterpieces in the field of Persian language and literature and affected many of the texts and books that were written after them. One of such invaluable books is Kalila and Demna. The author suggests that through following an intertextual and discourse approach to the reading of this ancient book, one can examine its effects on the books which were composed later. In fact, the dialogs in a text reflect the visible and hidden layers of a society at the time of its writing. Following a descriptive-analytic method and based on critical discourse analysis, this study investigates the story of “The Carpenter, his Wife, and her Friends” in Kalila and Demna in the light of the theory of implied intertextuality. The findings of the study demonstrate that the analysis of the elements of this story can reveal the intertextual ties and dominant dialogs therein and specify its sociological aspects.
Machine summary:
در اين پژوهش ، با روش توصيفي- تحليلي به بررسي نظرية بينامتنيت ضمني و تحليل انتقادي گفتمان ، در داستان «درودگر و زن او و دوستگان زن » از کتاب کليله و دمنه پرداخته شده است .
پيوندهاي بينامتني گفتمان هاي مشترک اين دو کتاب را که در بازة زماني قرن ششم ترجمه شده اند (کليله و دمنه در آغاز قرن شش و مرزبان نامه در پايان همان قرن ) بيان ميکنند.
پيشينة پژوهش پژوهشگران بسياري متون گوناگون ادبيات فارسي را با شکل گيري نظرية بينامتنيت و گفتمان تحليل و بررسي کرده اند و در اين زمينه کتاب ها، مقالات و پايان نامه هاي متعددي نوشته شده اند.
در مورد تحليل داستان هاي کليله و دمنه و مرزبان نامه با روش تحليل گفتمان انتقادي و بينامتنيت ضمني در اين دو متن پژوهش مستقلي صورت نگرفته است .
اسماعيل نرماشيري با رويکرد نشانه - معناشناسي در مقالة «خوانش تحليلي گفتمان «شاه زاده و ياران او» در کليله و دمنه بر پاية نشانه - معناشناسي» با استفاده از قابليت هاي معناسازي و چگونگي ظهور مؤثر آن در انديشة راوي و گستره کردن گفتمان هاي حاکم در يک جامعه اين داستان را ارزيابي کرده است (نرماشيري، ١٣٩٧(.
نگارنده نيز در پايان نامة کارشناسي ارشد خود با عنوان «گفتمان و بينامتنيت در کليله و دمنه و مرزبان نامه » به تحليل داستان هاي اين دو کتاب با رويکرد بينامتني و گفتمان پرداخته است (دولتي، ١٣٩٢(.
گفتمان هاي اين دو داستان در کليله و دمنه و مرزبان نامه هم در دو متن تکرار شده اند، هم در متون ديگر فارسي مشاهده ميشوند و پيوندهاي بينامتني را ميسازند.