Abstract:
از مهمترین چالشهای اساسی کشور ایران، برنامهریزی توسعه است. در هفتاد سال گذشته بیش از دوازده برنامه توسعه اقتصادی- اجتماعی در قالبهای مختلف نوشته شده، ولی تاکنون ثمره متناسب با ایران اسلامی- ایرانی نداشته است. رضا داوری اردکانی از بزرگترین فیلسوفان معاصر است که در جایجای مقالات و کتابهایشان بر توسعه تاکید میکند، ولی برای توسعه شرایط و ضرورتهایی برمیشمارد. وی هرچند توسعه را امری ناگزیر و قهری میداند، اما برای تحقق آن شرایطی را میسنجد که تاکنون در کشور بدانها توجه نشده است. توسعه از نگاه وی در بهترین صورت رشد و بهبود هماهنگ علم و معاش و ادب و رفتار و معاملات و مناسبات است. این رشد در جهان کنونی و بهویژه در وضع کشورهای در حال توسعه با برنامهریزی صورت میگیرد. ازجمله موانع توسعه، میتوان به نگاه مکانیکی به جامعه و گرتهبرداری و فهم انتزاعی از غرب اشاره کرد و ازجمله شرایط توسعه، اراده، تحول در عالم و روح مردمان و تغییر فرهنگ و در نظر گرفتن همبستگی و پیوستگی شئونات جامعه است و در آخر اینکه سنت به معنای آداب و رسوم و عادات ازپیشمانده هیچگاه مانع توسعه نبودهاند و آنچه مانع توسعه است، روح و عالم فکری جامعه و افراد است.
Machine summary:
ازجمله موانع توسعه، میتوان به نگاه مکانیکی به جامعه و گرتهبرداری و فهم انتزاعی از غرب اشاره کرد و ازجمله شرایط توسعه، اراده، تحول در عالَم و روح مردمان و تغییر فرهنگ و در نظر گرفتن همبستگی و پیوستگی شئونات جامعه است و در آخر اینکه سنت به معنای آداب و رسوم و عادات ازپیشمانده هیچگاه مانع توسعه نبودهاند و آنچه مانع توسعه است، روح و عالَم فکری جامعه و افراد است.
علی صادقی تهرانی در برابر این پرسش که آیا اقتصاد ایران زمینههای لازم را برای نظمپذیری و پذیرش برنامهریزیهای توسعه را دارد یا خیر، به این نکته اشاره دارد که برنامهای کار کردن با برنامه داشتن متفاوت است و عنوان میکند که میتوان برنامه داشت، اما برنامهای حرکت نکرد و هماهنگ نبود و بدون تقید همگانی به برنامه، برنامهریزی کارساز نمیشود.
یکی از تعریفهایی که میتوان از منظر داوری اردکانی برای برنامهریزی و نسبت آن با توسعه مطرح کرد، بدین قرار است: «توسعه در بهترین صورت رشد و بهبود هماهنگ علم و معاش و ادب و رفتار و معاملات و مناسبات است.
شرایط توسعه داوری اردکانی در کنار موانعی که برای برنامهریزی توسعه ذکر میکند، سلسلهشرایطی را نیز مطرح میکند که برخی از آنها بدین قرارند: (به تصوير صفحه مراجعه شود) شکل شماره 7.
داوری اردکانی تغییر فرهنگ را هرچند یکی از شروط لازم برای برنامهریزی توسعه و توسعه میداند، ولی خود این تغییر فرهنگ را نیز باز به تحول در وجود افراد جامعه محول میکند و بیان مینماید که تغییر فرهنگ وقت و تاریخی دارد و با تحول در وجود است که تغییر در فرهنگ اتفاق میافتد.