Abstract:
مقاله حاضر پیرامون این سوال مقوم می شود تساهل به مثابه یک تئوری اجتماعی چه وضعیتی در گفتمان عرفانی قرون هفت و هشت دارد. به زعم مقاله حاضرمعادلات سیاسی و استراتژی های قدرت در قرن هفتم و هشتم شرایطی تمهید نمود که موجب نزدیکی دیدگاههای فرق مسلمان با هم و حتی مسلمانان با غیر مسلمانان شد. از جمله این شرایط بی تفاوتی مغولان ملحد حاکم نسبت به ادیان که از به هم خورده شدن توازن سیاسی به نفع مذهبی خاص می کاست، اعتقاد آنها به اینکه دعای هر یک از اتباع از هر دینی که باشد در حق خان بزرگ مصیب است و در کنار آن جابجایی های بزرگ که نتیجه تهاجم مغولان و رومیان در جغرافیای اسلام بود شرایطی برای تساهل دینی ، فرهنگی که معماران آن صوفیان و عارفان بودند فراهم نمود. امکان ها و مقتضیات جدید باعث شد ارزش های صوفیانه در باب تساهل و مدارای با «دیگران» پذیرش اجتماعی بیابد و واجد اعتبار و دسترسی گردد.در واقع اندیشه تساهل جایگاهی والا در اندیشه عارفان دارد ولی پذیرش اجتماعی آن در این زمان ناشی از استراتژی های خواسته و ناخواسته قدرت است.
Machine summary:
بررسي رابطه تسامح و قدرت سياسي در انديشه صوفيان عصر ايلخانان ۱ ولي محمد احمدوند٢ تاريخ دريافت :۱۳۹۸/۰۱/۱۰ تاريخ : پذيرش:۱۳۹۸/۰۷/۲۰ چکيده مقالـه حاضـر پيرامـون ايـن سـؤال اسـت که تسـامح بـه مثابـه يـک تئـوري اجتماعي چه وضعيتـي در گفتمـان عرفانـي قرون هفت و هشـت دارد.
اعتقاد آنها بـه اينکه دعـاي هـر يـک از اتبـاع از هـر دينـي کـه باشـد در حـق خـان بـزرگ مصيـب اسـت و در کنـار آن جابجاييهـاي بـزرگ کـه نتيجـه تهاجـم مغـولان و روميـان در جغرافياي اسـلام بـود شـرايطي براي تسـامح دينـي، يعني فرهنگي کـه معمـاران آن صوفيان و عارفـان بودند فراهـم نمـود.
هـر دو مقوله تسـامح و تکفيـر (بـه مثابـه رفتـاري اجتماعـي کـه در تضـاد بـا تسـاهل اسـت ) ماهيتي گفتمانـي دارنـد و نميتـوان بـروز هـر يـک از ايـن دو رفتـار را در اسـتقلال از اراده قـدرت در نظـر گرفـت .
در ايـن عصـر از يـک طـرف عارفاني چـون مولانـا و ابن عربـي (ابـن عربـي در جغرافيـاي ايلخانـان نيسـت ، ولي انديشـه هاي او در سراسـر قلمـرو ايلخانـان پراکنـده شـده بـود) و تـا حـدودي سـعدي شـيرازي (سـعدي را از سلاسـل صوفيـه ندانسـته اند، ولـي کثـرت ارجاعـات وي بـه اقـوال عرفـا و اوليـاي نامـدار اسـلامي و همچنيـن محتـواي شـعر وي از نـگاه نگارنـده از زمـره صوفيـان اسـت ) وجـود دارنـد کـه از منظـري وحـدت وجـودي و از ارتفاعـي الهـي تعريفـي بسـيار موسـع از تسـامح بـه دسـت ميدهنـد، تـا جاييکـه نحـوي سـازگاري بيـن اديـان و مذاهـب مختلـف و حتـي بيـن کفـر و ايمـان به دسـت ميدهنـد.
(
, 
, 
)
