Abstract:
در معماری سنتی ایران توجه به مسائل اقلیمی حائز اهمیت بوده است و بر کالبد بنا تاثیر بسزایی داشته است. حاشیه
جنوب شرق ایران دارای اقلیم گرم و خشک است و توجه به موّلفههای اقلیمی در فرآیند طراحی کاروانسرا در این منطقهء
میتواند به بالا بردن سطح آسایش ساختمان کمک کند. در همین راستا در این پژوهش چند نمونه کاروانسرا سنتی شهر
کرمان مورد بررسی قرار گرفته و الگوها و مفاهیم» رویکردها و نظریههاء ساختار و نحوه شکلگیری» انتظامات فضایی با
رویکرد اقلیمی بناها تحلیل شدهاند. روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی است و مطالعات آن به روش کتابخانهای
گردآوری شده است. هدف این پژوهش» استخراج الگوهای اقلیمی از فضاهای عمومی سنتی با تطابق ویژگیهای موّلفه
اقلیمی در شهر کرمان با ویژگیهای فضاهای عملکردی داخلی کاروانسراهای سنتی است و در پی پاسخ به این سوّال
است که این الگوها تا چه حد متناسب و متاثر از اقلیم هستند. تطابق الگوهای بهدستآمده از نمونههای کاروانسراهای
سنتی مورد بررسی با موّلفه اقلیم منطقه نشان میدهد که مشخصههای فضاهای زیستی در نمونههای مورد مطالعه از
ویژگیهای اقلیمی شهر کرمان پیروی میکند و به اهداف اقلیمی در منطقه گرم و خشک پاسخ میدهند.
Machine summary:
حاشيه جنوب شرق ايران داراي اقليم گرم و خشک است و توجه به مؤلفه هاي اقليمي در فرآيند طراحي کاروانسرا در اين منطقه ، ميتواند به بالا بردن سطح آسايش ساختمان کمک کند.
هرودن در مورد راه هاي امپراتوري هخامنشي مينويسد «واحد مقياس راه ها پر (به تصویر صفحه رجوع شود) سنگ است و به مسافت هر چهار پر سنگ منزلي تهيه شده موسوم به ايستگاه ، در اين منازل ميهمانخانه هاي خوب داير گرديده در دوره حکومت اشکاني و ساساني نيز وجود راه هاي امن و کاروانسراهاي مناسب امري ضروري براي اداره کشور پهناور ايران در اين دو دوره تاريخي بوده است .
در اين کاروانسراها کاروانسراي نوع اول مسئله اقامت مسافران تقريبا ناديده گرفته شده است » در دوره اسلامي پلان اين دو نوع کاروانسرا به نحو بسيار منطقي تلفيق مي شود به صورتي که در اطراف حياط مرکزي اتاقهاي کاروانيان و در پشت آنها دالانهاي عريض براي نگهداري چهارپايان احداث مي گردد و مانند بناي کاخهاي اشکاني و ساساني ، در اغلب کاروانسراها در اطراف حياط مرکزي دو و يا چهار ايوان مي سازند.
(قباديان ،١٣٩٣) 22 ٣- شکل گيري کاروانسرا در اقليم هاي مختلف ايران گرچه حياط مرکزي شکل غالب کاروانسراهاي ايران است ، ولي در مورد اين نوع ابنيه نيز مانند ساختمان مساجد و مدارس ، با توجه به اقليم هر منطقه از ايران ، گوناگونيهاي مختلف جهت تطبيق با شرايط اقليمي از لحاظ فرم و نوع مصالح ديده مي شود.