Abstract:
تابآوری یکی از مؤلفههای بنیادین در فرایند تربیت اجتماعی است که با کارکردهای ویژه خود نقش مهمی در ارتقاء کیفیت روابط اجتماعی و کاهش آسیبهای آن دارد. این نوشتار پژوهشی میان رشتهای است که با هدف بازشناسی مفهوم تابآوری در قرآن کریم، تبیین کارکردهای آن در تربیت اجتماعی و ارائه راهبردهای قرآنی برای دستیابی به آن، و به روش تحلیلی توصیفی نگاشته شده است. از نتایج تحقیقات روانشناسی و علوم تربیتی بهره گرفته و با عرضه به قرآن و حدیث به تبیین موضوع و ارائه راهبردهای قرانی برای دستیابی به آن پرداخته است. نتیجه آنکه تابآوری با کارکردهایی چون رشد توانمندیهای شخصیتی، ایجاد ثبات هیجانی، ایجاد آرامش، افزایش رضایت از زندگی، و عاملیت در پیشگیری از نزاع به بهبود عملکرد اجتماعی و روابط میان فردی کمک می نماید. و از طریق ارتقاء سطح شناخت و آگاهی، ایمان و باور دینی، اعتماد به وعدههای الهی، توکل، و خوشبینی و امید قابل افزایش است.
Resilience is one of the fundamental components in the process of social education that with its special functions plays an important role in improving the quality of social relations and reducing its harms. This article is an interdisciplinary research that has been written in a descriptive analytical method with the aim of recognizing the concept of resilience in the Holy Quran, explaining its functions in social education and presenting Quranic strategies to achieve it. He has used the results of research in psychology and educational sciences and has explained the subject and presented Qur'anic strategies to achieve it by introducing it to the Qur'an and hadith. As a result, resilience helps to improve social functioning and interpersonal relationships through functions such as developing personality abilities, creating emotional stability, creating calm, increasing life satisfaction, and conflict prevention agency. And by raising the level of knowledge and awareness, religious faith and belief, trust in divine promises, trust, and optimism and hope can be increased
Machine summary:
صبر در قرآن کریم، مهمترین راهبرد در برابر فشارهای گوناگون جسمی و روانی است و معنی حقیقی آن مقاومت و استقامت در حوادث سهمگین و در برابر گناهان و شداید است و سبب ایجاد روحیهی قوی در راه اهداف عالیهی انسانی و انجاموظیفه میشود (محمدی اشتهاردی، ص 1383) و انسان برای مقابله با حوادث و ناملایمات زندگی و حفظ سلامت روان و توانایی ادامهی زندگی پرشور و نشاط به آن نیازمند است، آنقدر که در هیچ شرایطی تسلیم نشود و با درایت و تلاش گرهها را بگشاید (ثابت، 1386، ص 54) و ثابتقدم و استوار در مسیر زندگی گام بردارد؛ به همین علت، قران کریم از انسانها میخواهد که در سختیها و مشکلات مسیر زندگی خویش، از صبر استعانت بجویند: «وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ وَ إِنَّهَا لَکَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِينَ ﴿بقره: 45 و 153)؛ از شكيبايى و نماز يارى جوييد و بهراستی اين [كار] گران است، مگر بر فروتنان.
» كسى كه بر امرى صبر مىكند، حتماً در عقد قلبىاش و محافظت بر آن جديت دارد و نمىخواهد كه از آن صرفنظر كند و اين خود از قدرت و شهامت نفس است )طباطبایی، 1374، ج 16، ص 326)؛ همچنین شكيبايى بر گرفتارى و پرهيز از محرّمات نشاندهندهی قدرت ارادهی فرد است )مغنیه، 1424، ج2، ص 365(؛ پس علاوه بر آنکه تابآوری در شرایط سخت، نشانهی عظمت روح و وسعت شخصیت است، موجب رشد توانمندیهای شخصیتی نیز میشود.